Çok uluslu şirketlerin yaptığı sosyal yardımların gelişmekte olan ülkelere etkisi

1980’li yıllardan itibaren küreselleşmenin etkinliklerini zirvelerdegerçekleştirdiği görülmektedir. Bu süreçle paralel olarak uluslararası etkileşimlerde büyük artışlar yaşanarak, çok uluslu şirketlerin aktörleştiği ve diğer aktörler ile (sivil toplum örgütü, devlet ve uluslararası örgütler) bağımlılık ve güç ilişkisi kurduğu bir sistem var olmaktadır. Serbest piyasanın tüm dünyada yaygınlaşması ulus devletin etkinlikleri azaltarak yönetim tekelini kırmış ve çok uluslu şirketlerin hakimiyetinin genişlediği bir yapı oluşturmuştur.Finans piyasalarının dönüşüme dahil olması ile sermayenin uluslararası dolaşımıartmıştır. Bu durum çok uluslu şirketlerin yabancı yatırımları, küresel piyasadafaaliyetleri sürdürebilmenin en önemli aracı olarak görmelerine neden olmuştur. Özellikle sermaye birikiminin yetersiz kaldığı gelişmekte olan ülkelerin kalkınması adına önemli olan doğrudan yabancı yatırımlar alternatif dış finansman kaynağı olarak görülerek, sorun çözümünde en değerli yol olmaktadır. Doğrudan yabancı yatırımların etkilerinin ülkeden ülkeye veya şirketten şirkete değiştiği görülmektedir. Her koşulda doğrudan yabancı yatırım gelişmekte olan ülke için önemli bir kaynak artışı sağlamaktadır.Gelişmekte olan ülkeler beklenilen etkin sanayinin kurulamaması üzerine çok uluslu şirketlerin bu ilişkide köprü görevini üstlenmesini olumlu bularak şirket faaliyetlerini teşvik etmektedirler.Yaşanılan bu ilişkide gelişmekte olan ülkelerin yapılarında büyük değişimleryaşanmakta ve ülke üzerinde baskı oluşturmaktadır. Bu durumda çok uluslu şirketler siyasal yapılar haline bürünerek devlet ile sermaye arasındaki ilişkilerin azalmasına neden olmuştur. Piyasada aktörlerin ulus devletin etkilerini negatif şekilde hissetmesi aktörlerin sivil toplum örgütleriyle işbirliklerini arttırmıştır. Bu işbirliğinin oluşmasının nedeni, devletin sosyal uygulamalarını azaltması ve şirketlerin sadece ekonomik faydayı değil sosyal faydayı da benimseme mecburiyetidir. Bu süreç bağlı kapitalizm kavramını oluşturmuş çok uluslu şirketler ile sivil toplum örgütlerinin birbirine bağımlı olduğu, birbirini etkilediği ve sistem içerisinde güç oluşturduğu ilişki bütünü var olmuştur.Kurulan işbirliği piyasa içi ve piyasa dışı pek çok avantajı taraflara sunmaktadır. Builişkinin giderek güçlenmesi sosyal yardımların melez kurum (sivil toplum örgütü ile çok uluslu şirket bileşimi) üzerinden yapılmasına neden olmaktadır. Bağlı kapitalizmin daha çok gelişmekte olan ülkelerde var olma nedeni, sivil toplum anlayışının gelişmediği, demokrasinin içselleştirilemediği ve politik süreçlerden bağımsız olarak düşünülemeyen kurumsal sosyal sorumluluk anlayışının var olması bağlı kapitalizmi bu ülkelerde etkin kılmaktadır. Ayrıca devletin çok uluslu şirketin aktörlüğüne müdahale etme isteğinin çıkış noktası olarak görülen bu işbirliği, bağlı kapitalizmin bu ülkelerdeki etkisini arttırmıştır. Ülkelerdeki yönetim başarısızlıkları ve yönetim boşlukları sivil toplum örgütlerine ihtiyacı arttırarak bu bölgede işlerlik kazanmasına neden olmuştur.Gelişmekte olan ülkelerde krizlerin olumsuz etkilerinin daha fazla olması sivil toplum örgütlerinin işbirliğini tercih etmesinin nedenini oluşturmaktadır.Çok uluslu şirket ile sivil toplum örgütü işbirliği taraflar açısından karşılıklıdeğer yaratma süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu değer yaratma sürecinde tarafların iki kurumdan ziyade tek bir kurum gibi hareket edildiği görülmektedir. Karşılıklı çıkarlar doğrultusunda etkinliklerini sürdüren melez kurum var olmaktadır. Bağlı kapitalizm kavramı, sivil toplum kuruluşu ve çok uluslu şirketlerin kapitalist sistem içerisinde ayakta kalabilmeleri adına karşılıklı çıkarlarının gözetildiği, güçlerin birleştirildiği sistemi ifade etmekte ve tüm dünyayı etkilemektedir.--------------------The impacts of globalization were observed on its peak point since 1980s. Inparallel to this process, major increases were experienced in international interactions, and a system, in which multinational corporations became actors and established dependency and power relations with other actors (i.e. non-governmental organization, governmental and international organizations), came into existence. The spread of free market throughout the whole world has destroyed the monopoly in terms of management by reducing the effects of nation-state, and it generated a construct, in which the dominance of multinational corporations expanded. The circulation of the stock in international platforms has increased with the involvement of the finance market to this transformation. As a consequence of that, multinational corporations consider foreign investments as the most crucial tool to sustain transactions in the global market. First-hand foreign investments, which are important forthe developing countries where the capital stock is insufficient, are seen as an alternative external financing source and become the most valuable way to the solution of the problem.It is seen that the effects of direct investments vary across different countries andcorporations. In all circumstances, first-hand foreign investments provide the developing countries with a significant increase in sources. Due to not establishing an effective industry in developing countries, the bridging role undertaken by multinational corporations in this relationship is found positive and their operations are promoted. Major structural changes are experienced in the developing countries in this relationship and this condition generates a pressure on these countries. In this case, multinational corporations disguise in political structures and cause a decrease in the relationship between the government and the capital. Feeling the impacts of nation states in a negative way by actors in the market facilitates the corporation between the actors and non-governmental organizations. The reasons behind this corporation are the decrease in social execution by the government and the requirement of adopting not only an economical gain but also a social benefit. This process leads to the emergence of the term “dependent capitalism” and there exists an entirety of relation,in which multinational corporations and non-governmental organizations are dependent to each other, are affecting each other, and are generating power within the system. The cooperation provides advantages to each side in terms of external and internal market. The gradual consolidation of this relationship leads to providing the social assistance through a hybrid institution (which is the combination of a non-governmental organization and a multinational corporation). The reason why dependent capitalism mostly exists in developing countries is the institutional social responsibility perception which cannot be thought independent of political processes and in which sense of civil society does not improve, and the democracy is not internalized. Besides, this corporation,which is regarded as the starting point of the desire of interference of government to the multinational corporations, increases the effects of dependent capitalism in these countries. The administration failures and vacancies in these countries lead to the need for non-governmental organizations and to the functionality of these organizations in these regions. The dominant negative effects of crisis in the developing countries lead to the preference of non-governmental organizations for a cooperation. The cooperation between a multinational corporation and a non-governmentalorganization is defined as a process of creating reciprocal value in terms of each side. It is seen that these sides act as a single institution in this value-creation process rather than two different institutions. They are regarded as hybrid institutions which maintain their operations in accordance with their mutual benefits. The term “dependent capitalism” refers to a system, in which the non-governmental organizations and the multinational corporations look after their mutual benefits to maintain their existence and in which theyunify their strengths, influences the whole world