Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç (1950-1951)

Anahtar Kelimeler : Göç, Bulgaristan, 1950-51, göçmen ÖZET BULGARİSTAN’DAN TÜRKİYE’YE GÖÇ (1950-1951)Bu çalışmada Bulgaristan’da göç olgusu tüm boyutlarıyla ele alınmıştır. Bulgaristan göçü üzerine literatürde yer alan pek çok çalışmada milliyetçilik vurgusu yoğun bir şekilde hissedilmektedir. Bu nedenle ilk bölüm milliyetçilik ve azınlık tartışmalarına ayrılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümü ise 1950-51 Bulgaristan göçünün kategorilendirilmesi ile ilgilidir. Bu bölümde söz konusu göç hareketinin ne tam zorunlu göç ne de gönüllü göç olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümü 1950-51 öncesi süreci, Osmanlı’dan bu yana Türk Bulgar ilişkilerini ve Bulgaristan’da Türk azınlığı sorununun tarihini vermektedir. 4. Bölümde göçün gerçekleştirildiği dönemde Türkiye’de hükümetin dış politikası anlatılmaktadır. Beşinci bölümde 1950-51 göçü süreci tüm boyutlarıyla ele alınmıştır. Son bölüm ise daha çok göçün ekonomik boyutu yani göçmenlerin yerleştirilmesi, göçmenlere yapılan yardımlar, göçmenlerin istihdamı gibi konularla ilgilidir.Keywords : Migration, Bulgaria, 1950-51, migrant ABSTRACT MIGRATION FROM BULGARIA TO TURKEY (1950-1951)In the present thesis the fact of migration is discussed in all aspects. So much literature, which has been produced over the Bulgarian migration, has a nationalist tendency. Thus, debates over nationalism has concerned in the first part of the thesis. Second part of the thesis is about categorization of migration from Bulgaria (1950-51). In this section concluded that the migration from Bulgaria neither “forced migration” nor “free will migration”. In the third part of the thesis, the relationship between Turkish and Bulgarian governments since the Ottoman Empire term has analyzed. Furthermore the history of Turkish minority question in Bulgaria has been given. Turkish foreign policy in the period of the migration is the subject of fourth part of the thesis. The process of the migration has been discussed in all aspects in the next part. And the last part is about economic aspects of the migration such as settlement, aids, employment policy. İÇİNDEKİLER Sayfa No.TABLO LİSTESi……………………………………………………..……….…….... vi EKLER LİSTESİ………………………………………………………..…………....viiiKISALTMALAR............................................................................................................ixGİRİŞ................................................................................................................................1 1.MİLLİYETÇİLİK VE AZINLIK TARTIŞMALARI……….………………..…. .31.1 Milliyetçilik Kavramı Tartışmalarına Bir Bakış ………………………..…..41.2 Milliyetçilik Kuramları …………………………………………………..…8 1.2.1 İlkçi Yaklaşım (Primordializm)………………………………..……8 1.2.2 Modernist Yaklaşım ………………………………………….……..9 1.2.3 Etno-Sembolist Yaklaşım …………………………………….…......91.3 Ulus Devlet, Azınlık Hakları ve Bir Değerlendirme ……………….……...102.GÖÇ TEORİLERİ ÜZERİNE KAVRAMSAL İNCELEME ……………..…….12 2.1 Göç Tipleri Üzerine Sosyal Yaklaşımlar…………………………………..13 2.2 Türkiye’de Göçlerin Kategorilendirmesi………………………………..…14 2.2.1 Balkan Göçleri………………………………………………..…….15 2.2.2 1950-51 Göçlerinin Değerlendirmesi…………………………..…..173.AZINLIK HAKLARININ TARİHİ GELİŞİMİ VE MÜSLÜMAN-TÜRK AZINLIĞI……………………………………………...... 20 3.1 Bulgaristan’daki Müslüman Türk Azınlığa Toplu Bir Bakış ………….…...20 3.2 Zorunlu Göçler ve Etkileri ………………………………………………....25 3.2.1 19.Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Göçler ve Etkileri…….. ..25 3.2.2 1912-1922 Savaşları Sırasında Büyük Göçler ve Etkileri ……….....27 3.2.3 Uluslar arası Anlaşmalar ve Azınlıkların Korunması ……………...27 3.2.3.1 1878 Berlin Anlaşması ……………………………….….27 3.2.3.2 1909 İstanbul Protokolü ve Sözleşmesi ………………….28 3.2.3.3 1913 İstanbul Barış Antlaşması ve Ek Sözleşme …….... ..29 3.2.4 Milletler Cemiyeti Döneminde Bulgaristan’la Yapılan Anlaşmalar……………………………………………………….….30 3.2.4.1 Neuilly Antlaşması ………………………………….…...31 3.2.4.2 1925 Türkiye-Bulgaristan Dostluk Anlaşması ………..…33 3.2.5 Birleşmiş Milletler Örgütü ve Azınlık Hakları ………………….…34 3.2.5.1 BM Örgütü Döneminde Bulgaristan İle Yapılan Antlaşmalar ……………………………………………...37 3.2.5.1.1 Paris Barış Anlaşması ……………………....37 3.2.6 Diğer Örgütlenmeler ……………………………………………….37 3.2.6.1 Avrupa Konseyi……………………………………….... 37 3.2.6.2 Avrupa Birliği ve Azınlık Hakları ……………………....38 3.2.6.3 Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ……………….…39 3.3 Bulgaristan’da Müslüman Türk Azınlıkla İlgili Uygulamalar ………….…39 3.3.1 Prenslik Dönemi (1878-1908) ……………………………………..39 3.3.1.1 Eğitim Hakları ……………………………………….….41 3.3.1.2 Azınlığın Toplumsal ve Dinsel Örgütlenmeleri ………...44 3.3.1.2.1 Toplumsal ve Dinsel Örgütlenmelerde Uygulamalar ………………………………...44 3.3.1.3 Ekonomik Uygulamalar ……………………………..…..47 3.3.2 Krallık Dönemi (1908-1944) …………………………………….…48 3.3.2.1 Krallık Döneminde Müslüman-Türk Azınlıklarla İlgili Uygulamalar ………………………………………….….51 3.3.2.1.1 Eğitim…………………………………….…. 54 3.3.2.1.2 Dinsel ve Toplumsal Örgütlenmeler………... 58 3.3.2.1.3 Temel Haklar …………………………….…..61 3.3.3 Komünist Parti İktidarı Dönemi (1944-1989) ………………….…..64 3.3.3.1 Dönemin Genel Azınlık Politikaları ……………….…….654.1950-51 YILLARINDA DEMOKRAT PARTİ HÜKÜMETİNİN DIŞ POLİTİKASI VE BALKANLAR…………………………………………...………..675.1950-51 GÖÇÜ ……………………………………………………………………....74 5.1 Notalar Savaşı…………………………………………………………….... 78 5.1.1 Türk Hükümeti Karşı Nota Veriyor ……………………………..…79 5.1.2 Türk Hükümeti’nin 16 Ekim 1950 Tarihli Karşı Notası ve Ekli Muhtırası …………………………………………………………....82 5.2 Türkiye – Bulgaristan Hududunun Türkiye Tarafından Kapatılması ve Nedenleri …………………………………………………...83 5.3 2 Aralık 1950 Sınırın Tekrar Açılması ve Göçlerin Devam Süreci……….... 85 5.4 Türkiye–Bulgaristan Sınırının Kapatılması ve Göçlerin Durdurulmasının Nedenleri.……………………………………………………………….……87 5.5 Göçlerin Yıllara Göre Dağılımı……………………………………….……. 88 5.6 Göçlerinin Aylara Göre Dağılımı……………………………………………89 6.1950–1951 GÖÇÜNÜN TÜRKİYE İKTİSADİ HAYATINA ETKİSİ……….…...91 6.1 Türk Hükümetinin Göçmen ve iskan Politikaları……………………………91 6.2 Göçmenlerin Yerleştirildikleri Yerler…………………………………….…98 6.3 Göçmenlere Yapılan Yardımlar…………………………………………….101 6.4 Göçmenlerin Türkiye’de İstihdamı…………………………………………108 6.5 1950-51 Göçünün Türkiye’ye Ekonomik ve Sosyal Etkileri………………112SONUÇ……………………………………………………………………………… ...114EKLER…………………………………………………………………………………116 KAYNAKÇA…………………………………………………………………………..12