Osmanlı İlmiye Merkez Teşkilatı’nın (Bab-ı meşihat) yenileşme süreci (1826-1878)

Osmanlı Devleti kurumlarının klasik yapıdan çağdaş bir yapıya geçtiği ve tezin esas olarak yoğunlaştığı XIX. yüzyıl, ilmiye teşkilâtının önceki yapısının yanı sıra kurumlaşma, yenileşme ve değişmesinin tüm safhalarını bir arada görme imkanı vermektedir. İşte tez ilmiye teşkilâtının bu yüzyıldaki kurumlaşma ve yeniden yapılanması üzerine sistematik bir teşkilât çalışmasıdır. Bu cümleden olarak XIX. yüzyılda şeyhülislâmlara sabit bir mekân tahsis edilerek şer’î işler ve daireler bir çatı altında toplandı. Şeyhülislâm merkez dairesi gibi şeyhülislâmlığa nakledilen Anadolu ve Rumeli kazaskerlikleri ile İstanbul ve Bilâd-ı Selâse (Galata, Üsküdar ve Eyüp) kadılıkları da yeniden yapılandı. Ayrıca şeyhülislâmlık bünyesinde yeni ihtiyaçlar neticesinde yeni meclisler ve birimler kuruldu. Böylece şeyhülislâm tüm şer’î işler ve birimler üzerindeki etkisini ve nüfuzunu artırarak tüm şer’î işlerin ve dairelerin nazırı oldu.GENERAL INFORMATIONName and surname: İlhami Yurdakul Field: History Program:History of The Modern TimesAdvisor:Prof. Dr. Ali AkyıldızDegree Awarded and Date:Ph. D., November 2004Keywords:Ottoman İlmiye Organization, Modernization, Bâb-ı MeşihatABSTRACTM0DERNIZATION OF OTTOMAN İLMİYE ORGANİZATİON (BAB-I MEŞİHAT) (1826-1878)19 th century was the period of transformation of the Bab-ı Meşihat from classical structure to modern one. It was the century of modernization and institutionalization of Bab-ı Meşihat. This thesis is an organizational study that analyzes the modernization period of the Bab-ı Meşihat. Along with modernization a permanent office was granted to Sheikhulislams and all şer’i (the religious law) works and offices were gathered under one umbrella. Like Sheikuslam central office the Kazaskers of Anadolu and Rumeli that were transferred to Bab-ı Meşihat were also redefined and reestablished. The Cadis (Kadı) Bilâd-ı Selâse (Galata, Üsküdar, Eyüp) were also redefined and reestablished. New councils and offices were created. In conclusion Sheikhulislam heightened his power over all şer’i works and offices and became the superintendent of all the offices