Televizyondaki çocuk programlarının kalite kriterlerine ilişkin olarak okul öncesi kurumlarına devam eden çocukların anne-babalarının görüşleri

ÖZETBu çalışmanın genel amacı, Çocuk Programlarını Değerlendirme Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve farklı niteliklere sahip anne-babalara uygulanarak, anne-babaların çocuk programları hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesidir.Çalışma iki aşamalı olarak değerlendirilmiştir. İlk aşamada ölçek Türkçeleştirilmiş, güvenilirliği ve geçerliliği çeşitli çalışma gruplarından toplanan verilere dayanarak kanıtlanmıştır.Ölçeğin güvenirliliğinin sınanmasında, 3-6 yaş grubu okula devam eden çocukların anne-babalarının bulunduğu 500 kişilik bir çalışma grubundan elde edilen verilere dayanılarak gerçekleştirilmiştir. Tüm ölçeğin Cronbach Alpha katsayısı, .95 olarak hesaplanmıştır. ( İngilizce formun iç tutarlılığı; .084'tür.)Ölçek dokuz alt boyuttan oluşmaktadır ve toplam 52 madde içermektedir. Her bir alt boyutun Cronbach Alfası ayrıca hesaplanmıştır.Madde-toplam puan güvenirliliğine bakıldığında, tüm ölçek için, düzeltilmiş madde-toplam korelasyonlarının, .21 ile .68 arasında değiştiği saptanmıştır.Ölçeğin test-tekrar test (değişmezlik ölçümü), 36 kişiye iki hafta ara ile iki kez uygulanması ile ölçülmüştür.Bu çalışmada görünüm geçerliliğini sağlamak amacıyla beş TV çocuk programı yapımcısı ve iletişim fakültesinde görev yapmakta olan iki uzmanın görüşlerine başvurulmuştur. Program yapımcıları ve uzmanların ölçeğin tüm boyutlarının, ölçmeyi amaçladığı alanla ilgili olduğu konusunda, hemfikir oldukları görülmüştür. Çalışmanın kapsam geçerliliği ise; herbir maddenin ait olduğu alt boyuttaki diğer maddelerle olan korelasyonları incelenerek bulunmuştur. Aralarındaki korelasyonların .001 ve .005 düzeyinde anlamlı oldukları sonucu ortaya çıkmıştır.Araştırmanın ikinci aşamasında; Çocuk Programlarını Değerledirme Ölçeği kullanılarak, anne eğitim düzeyi, çocuğun cinsiyeti ve ailenin eğitim için ayırdığı bütçe (SED) değişkenlerinin 9 alt boyut (kalite kriterleri; zararsız bulma, rahatlatıcı bulma, model olma, güvenilir bulma, gerekli bulma, estetik bulma, eğlendirici bulma, düşünce uyarımı, anlaşılır bulma) üzerindeki ortak etkisi ile baba eğitim düzeyi, çocuğun yaşı, çocuğun cinsiyeti değişkenlerinin aynı alt boyutlar (kalite kriterleri) üzerindeki ortak etkileri irdelenmiştir.Bu çalışma için 189 anne-babadan ölçeği değerlendirme konusunda destek alınmıştır. Çalışmada ortak etkileri değerlendirebilmek amacıyla çoklu varyans analizi kullanlmıştır."Anne eğitim düzeyi", "SED" ve "çocuğun cinsiyeti" değişkenlerinin bütün kalite kriterlerine (alt boyutlarına) birlikte etkileri incelendiğinde, sadece "Anne eğitim düzeyi" ve "çocuğun cinsiyeti" değişkenlerinin birlikte, "düşünce uyarımı" alt boyutuna etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.Aynı şekilde diğer değişkenler değerlendirildiğinde, "baba eğitim düzeyi", "çocuğun yaşı" ve "çocuğun cinsiyeti" değişkenlerinin bütün kalite kriterlerine (alt boyutlara) ayrı ayrı etkileri istatistiksel olarak incelenmiştir. İncelemeler sonucunda; "çocuğun yaşı" değişkeni, "eğlendirici bulma" ve "gereklilik" alt boyutlarında istatiksel olarak anlamlı bulunmuştur. ABSRACTThe general purpose of this study is to evaluate the opinions of parents on children's programmes. " Evaluation Scale for Children's Programmes" was distrubuted to parents with different charesterictics after being adapted to Turkish. The study has two phases:In the first phase the scale was translated into Turkish, reliability and validity of the scale was proved by the use of the data collected from the parents.The reliability of scale was tested by the data collected from a group of 500 parents who have children of 3-6 years of age and attending school. The Cronbach Alpha coefficient of the whole scale was calculated as 0,95. ( The Cronbach Alfa coefficient of the English version of the scale is; 0,84)Scale involves 9 subscales and includes 52 items. The specific Cronbach Alpha coefficients of each subscale were also calculated seperately.It is found that the corrected item-total correlations for the whole scale was between 0,21 and 0,68.Test-retest measurement of the scale was carried out by testing 36 parents twice within two weeks interval.In order to asure the visual validity, two university experts and five TV (children's programmes) producers were asked about their opinions. Producers and experts agreed that all of the subscales are related with the subject that the scale was designed to measure. The scope validity is found by evaluating the correlation between items and the subscales they belong to. The signaficance of the correlations found to be at the level of 0.01 and 0.05.In the second phase; the joint influence of 3 variables (mother's education, gender of the child and family budget for children's education) on 9 subscales (credibilility, comprehensibility, entertainment, aesthetic quality, involvement, presence of role models,innocuousness, restfulness, thought provocation) and joint influence of 3 other variables (father's education, gender of the child and age of the child) on the same subscales are questioned with the use of "Evaluation Scale For Children's Programmes". The data gathered from 189 parents are used in this phase.In order to find out the joint influences of the variables analysis of multiple variance technic was used. The joint influence of "mother's education" and the "gender of the child" is found to be statistically significant on "thought provocation" subscale.The variable "age of the child" is found to be statistically significant on both "entertainment" and "involvement" subscales