Türkiye’de işsizlik sigortası ve işsizlik sigortası fonu: kuruluşu gelişimi ve denetimi

ÖZET İşsizlik, bütün dünya ülkelerinin karşı karşıya bulunduğu sosyo-ekonomik bir sorundur. Batıda Sanayi Devrimi ile beraber, köylü sınıfı şehirli işçi olmaya başlamıştır. Bununla birlikte şehre gelen insanların işsizlik riski ortaya çıkmaya başlamıştır. Özellikle ekonomik buhranların ardından, insanlar kitle halinde işsiz kalmaya başlamışlardır. Bu ihtiyaç neticesinde işsizlik sigortası kavramı ortaya çıkmıştır. Ancak işsizlik sigortasının kurulması ve gelişmesi uzun zaman almıştır. 17.Yüzyıl öncesi çalışılamaması durumunda, güvence olarak çeşitli sosyal ve dini kurumlar vardı. Bilinen ilk örgütlenme 1824 yılında İngiltere’de kurulan işsizlik fonudur. Bu uygulamayı birçok değişik uygulamalar takip etmiş, 1905 yılında Fransa’da ilk işsizlik sigortası uygulanmıştır. Günümüzde pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede işsizlik sigortası kanunu uygulaması mevcuttur. İkinci Dünya Savaşı sonrası refah devleti kavramıyla beraber bütün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde tam istihdam hedeflenmiştir. Ancak 1970 ‘lerde meydana gelen ekonomik durgunluk, 1980’lerde artık kronik hale gelmiş ve tam istihdam yerine, belli bir düzeyde işsizlik kabul edilebilir hale gelmiştir. Kürselleşmenin dayattığı liberal politikalar çalışma hayatını kuralsızlaştırmaya başlamış, teknolojik gelişmeler ve özelleştirme uygulamaları sonucu, yeni iş ve işsizlik türleri ortaya çıkmıştır. Ülkemizde de 1950’lerden itibaren işsizlik sigortası gündeme gelmeye başlamıştır. Ancak nüfusun büyük çoğunluğunun tarımda çalışması, yüksek işsizlik, kayıt dışı istihdam, işçi maliyetleri gibi nedenlerle uzun süre işsizlik sigortası uygulanamamıştır. Nihayet 1999 yılında 4447 sayılı yasa ile Haziran 2000 tarihinden itibaren uygulamaya geçmiştir. Uzun süren tartışmalardan sonra ülkemizde uygulanmaya başlanan İşsizlik Sigortası; İşsizlik Fonunda meydana gelen yüksek birikime rağmen, ödeneklerin yetersizliği, ödenek süresinin kısalığı, yeni iş bulma ve iş geliştirme çabaları gibi pek çok yetersiz uygulama nedeniyle yoğun eleştirilere neden olmaktadır. ABSTRACTİBRAHİM ÖNER Unemployment is a socioeconomic concern encountered by all the countries of the world. In Europe, upon the industrial revolution, the peasants have become a part of the urban working class. Yet moving to the big cities brought along the risk of unemployment. Particularly upon the economic depressions, mass unemployments were widely seen. As a result of this need, there appeared the unemployment insurance concept. Yet the true establishment and development of the unemployment insurance has taken a real long time. Before the 17th century, in case of unemployment, there existed several social and religious institutions as a security measure. The first known organized measure in the field is the unemployment fund established in 1824 in England. Many other exercises have been implemented afterwards and in 1905 the very first unemployment insurance in the modern sense has been implemented in France. Today in many developed and developing countries there exist an unemployment insurance in one form or another. Subsequent to the 2nd world war and with the welfare state concept gaining significance, full employment was aimed at in all the developing and developed countries. Yet the economic stagnation of the 1970s have become chronic in the 1980s and since the full employment targets seemed unaccomplishable then, keeping unemployment down to an “acceptable” level was the compromise. The liberal policies imposed by the globalization has lead to deregulation in the work life and as a result of the the technological advances and privatization exercises, new employment and unemployment areas arose. As for our country, the unemployment insurance has started to come to order from the 1950s on but for a long period of time the true exercise was not possible due to reasons such as high unemployment rates, unregistered employment and work force costs . And another significant reason was that most of the population were working in the agricultural sector. Finally in the year 1999, unemployment has been put to effect with the 4447 numbered code in the June 2000. The enumployment insurance which was put to exercise in our country after long debates is still under dense criticism due to the fact that even though the accumulation in the unemployment fund is real high, many of the applications -such as new job search or business development, the shortness of the allowance terms, the insufficient amount of allowances- are insufficient or uncomprehensive