Evde bakıma ihtiyacı olan erişkin hastalarda periferik arter hastalığı sıklığı

ÖZET Amaç: Periferik arter hastalığı (PAH) sistemik aterosklerozun sonucu olarak ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. Evde bakım hastalarının çoğu birden fazla hastalığı birlikte bulundurduğundan PAH açısından riskli grubu oluşturmaktadır. Bu çalışma evde bakım hastalarında PAH prevalansını ve ilişkili faktörleri tespit etmeyi amaçlamaktadır. Metot: Araştırma Haziran–Aralık 2014 tarihleri arasında İstanbul’un Pendik ilçesinde yürütülen kesitsel bir çalışmadır. Çalışmaya Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Evde Sağlık Birimi’nde takip edilen 578 hastanın dahil edilme kriterlerine uyan 285 ( 99 erkek, 186 kadın ) tanesi dahil edilmiştir. Hastaların ayak bileği-kol indeksi (ABİ) ölçümü yapıldıktan sonra risk faktörleri sorgulanarak anket formumuza kayıt edilmiştir. Çalışmaya alınan hasta grubunda, PAH ve ilişkili risk faktörlerinin sıklığı, ki-kare testi, student-t testi ve lojistik regresyon analizi sonrası sonrası belirlenmiştir. Bulgular: Çalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 75,84 ± 1,17’ydi (min. 42 - maks.100). Evde bakım hastalarındaki PAH yaygınlığı %16,8 (%12,4 kadın, %25,3 erkek) olarak bulundu. Fizik muayenede PAH’la ilişkili olabilecek bulgulardan en fazla görüleni tırnak bozukluğu olarak tespit edilmiştir (n=163, %57,2). PAH olması erkek cinsiyet, sigara içimi, sigara içme yılı, tırnak bozukluğu, kıl dökülmesi ve antikoagülan kullanımı ile pozitif ilişkili bulunurken, artan yaş, eğitim durumu, eve bağımlılık süresi ve ayakta yara olması ile ilişkili bulunmamıştır. Katılımcıların hastalıklarından diyabetes mellitus, hipertansiyon ve koroner arter hastalığı PAH ile ilişkili bulunmuşken, serebrovasküler hastalık, hiperlipidemi, renal hastalık, kalp yetmezliği ve demans arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Barthel indeksi ve PAH arasında anlamlı bir ilişki yokken, deri kıvrım kalınlığının fazla olması ile PAH arasında ilişki bulunmuştur. İlişkili çıkan faktörlerle çok değişkenli analiz yapıldığında PAH riskini en fazla artıran neden “sigara içmiş veya içiyor olmak” 8 (OR:5,63) bulunmuştur. Hipertansiyon olması PAH riskini 2,44 kat artırırken, deri kıvrımı kalınlığının yüksek olmasının da 1,11 kat artırdığı saptanmıştır. Sonuç: Çalışmamızda PAH sıklığının genel topluma oranla evde bakım hastalarında fazla olduğu, sigara içmiş olmanın, hipertansiyon varlığının ve deri kıvrım kalınlığının fazla olmasının PAH sıklığını artırdığı tespit edilmiştir. Eve bağımlı olan hastaların çoğunun PAH açısından riski olduğu düşünüldüğünde ABİ ölçümünün kolay uygulanabilir olması aile hekimi için risk altındaki kişilerin izlenmesini ve erken tanıyı mümkün kılabilmektedir. Özellikle sigara, hipertansiyon ve obezite; evde bakım hizmeti veren hekimlerin PAH için mücadele edeceği alanlar olarak görülmektedir. Anahtar kelimeler: Ayak bileği-kol indeksi, perifeik arter hastalığı, risk faktörleri, evde bakım, aterosklerozABSTRACT Purpose: Peripheral arterial disease (PAD) is a chronic disease occurs as a result of systemic atherosclerosis. Most of the home care patients are in high risk groups in terms of PAD because of having more than one disease. This study, aims to identify the prevalence of PAD and related factors in home care patients. Methods: This study was a cross-sectional study which carried out in the Pendik district of Istanbul between June -December 2014. In this study, 285 patients (99 men, 186 women) who were followed by İstanbul Marmara University Pendik Education and Research Hospital Home Care Department, were included. Ankle-bracial index (ABI) measurements were achived in patients who were older than 40 years old. Answers of the patients about risk factors were recorded in our survey form. The incidence of PAD and related risk factors were determined via statisticaly analyis Results: The mean age of the patients in the study was 75.84 ± 1,17(min. 42 - max.100). PAD prevalence of home care patients were 16,8% (12,4% female, 25.3% male). Nail disorders was the most common evidence of the physical examination findings that may be associated with PAH (n = 163, 57,2%). Male gender, smoking, smoking years, nail disorders, hair loss and anticoagulant usage were associated with PAH but age, educational status, housebound period and wound on foot were not associated with PAD. Patients who have diabetes mellitus, hypertension and coronary arterial disease were found as associated with PAD but there was no significant difference between cerebravascular diseas hyperlipidemia, renal disease, hearth failure and demantia with PAD patients. There was no significant difference between the Barthel index and PAD but there was a correlation between skinfold thickness and PAD. The multivariate analysis showed that increament of PAD risk was highest in patients who were “smoked or still smoking” (OR: 5,63). Being 10 hypertension increased the risk of PAD 2,44-fold and the increament of skinfold thickness rised the risk of PAD 1,11 fold. Conclusion: Our study showed that the prevalance of PAD is higher than general population compared with home care patients. Being smoked, the presence of hypertension and having increased skinfold thickness was found to be increament in the incidence of PAH. When the majority of patients with home care is considered to be a risk factor for PAH, ABI measurement which is easy to apply for family physicians, may enable early diagnosis for monitoring of persons at risk. Physicians who serves in home care The physicians of home health services can struggle in the fields of smoking, hypertension and obesity against to PAD Key words: Ankle brachial index; peripheral arterial disease; risk factors, home car