Modernleşme sürecinde İstanbul yahudilerinin hayatında sinagog ve dini bağlılık

GENEL BİLGİLERİsim ve Soyadı: Mahmut Haldun SönmezerAnabilim Dalı: İlahiyatProgramı: Din SosyolojisiTez Danışmanı: Doç. Dr. M. Tayfun AmmanTez Türü ve Tarihi: Yüksek Lisans - Aralık 2004Anahtar Kelimeler: Modernleşme, İstanbul, Yahudilik ve SinagogÖZETMODERNLEŞME SÜRECİNDE İSTANBUL YAHUDİLERİNİN HAYATINDA SİNAGOG VE DİNİ BAĞLILIKAraştırmamızın ilk bölümünde öncelikle modernlik ve modernleşme kavramları açıklanmış, daha sonra ise Türk toplumunda Yahudilerin tarihsel süreci ve kendi içindeki farklılaşmaları Osmanlı'dan günümüze uzanan bir zaman dilimi içinde özetlenerek, anlatılmıştır. Yahudilikte din ve mabet başlığı altında Yahudi dininin inançları ve ibadetleriyle ilgili temel bilgiler verilmiş, bundan sonra ise Yahudi modernleşmesini hazırlayan unsurlar açıklanmıştır. Araştırmanın ikinci bölümü, araştırma grubu üzerinde uygulanan anketin sonuçlarının değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Sonuçlar, tablolar halinde sunulmuştur. Araştırma grubunun sahip olduğu toplumsal özellikler itibarıyla Türkiye ortalamasının üzerinde bir profil çizdiği görülmüştür. Araştırma grubunun dindarlık düzeyi, inanç boyutu, ibadetlerle ilgili inançlar ve ibadetler olmak üzere üç alt başlık altında incelenmiştir. Araştırma grubunun inanç durumu ölçülürken görülmüştür ki, Tanrı'ya olan inanç oldukça yüksek olmasına rağmen, diğer inanç esaslarında oldukça büyük düşüşler görülmekte, özellikle meleklere ve ölümden sonra dirilmeye yönelik inançlarda yaşanan düşüşler dikkat çekmektedir. Bu da muhtemelen modernleşme sürecinin Weber tarafından vurgulanmış olan rasyonalite boyutunu yansıtmaktadır. Genel olarak dine inanılmakta, dinin aklı aşan boyutlarında inanmama ya da tevil etme eğilimi dikkat çekmektedir. İbadetlerle ilgili inançlarda da yüksek bir oran görülmektedir. Fakat iş, inançların gereğinin yerine getirilmesine, yani ibadetlerin yapılmasına geldiği zaman ise, büyük bir düşüş göze çarpmaktadır. Sonuç olarak araştırmanın temel varsayımı olan "Modernleşme süreci Yahudilerde dini bağlılığı zayıflatmıştır" ve bunun alt varsayımları olan "Yahudiler arasında dini inançlara bağlılık şuuru yüksek olmasına rağmen, dinin kurallarına uyma ve ibadetlerini yerine getirme pratiği zayıflamıştır" ve "Yahudiler arasında dinin kurallarına uyulmasına ve ibadetlerinin yerine getirilmesine yönelik inanç güçlü olmasına rağmen, sosyal hayatta kurallara uyma ve ibadetleri yerine getirme pratiği zayıflamıştır" varsayımları doğrulanmıştır.GENERAL INFORMATIONSName and Surname : Mahmut Haldun SönmezerField: TheologyProgramme: Sociology of ReligionSupervisor: Assistant Professor M.Tayfun AmmanDegree Awarded and Date : Master - December 2004Keywords: Modernisatıon, İstanbul, Judaism, synagogueABSTRACTIN THE PERİOD OF MODERNİSATİON, THE NOTİONS OF 'SYNAGOGUE' AND 'FAİTHFULNESS' İN THE LİFE OF İSTANBUL JEWSIn first part of the research, the consepts of 'modernism' and 'modernisation' were explained at first, then the Jewish people's historical background and the differences occured, in their society, from Ottomans to present were presented in brief summary. After, the essential knowledge about beliefs and practices in Judaism were given under the title of 'Religion and Temple in Judaism', the factors, which have been the reasons of modernisation in Judaism, were told. The second part of the research includes the commentary of the results of questionnaire which was filled by the members of sample group of Jewish society. These results were shown in the charts. It was observed that the sample group, in term of its social qualifications, had a profile over the average of Turkish society. The faithfullness of sample group was inspected as three sub-title: belief, believes about worships, and worships. When the sample group'sinagog level of believes were observed, it was seen that although the belief of God is highly accepted, the other essentials of believes; especially belief of existence of angels, and the belief of life after dead; are decreasing. That İstanbul very meaningful and interesting. That is also reflects, the rationality part of the progress of modernisation which was underlined by the Weber.In general, it İstanbul believed in religion, and the tendency, towards to make changes on the metaphysical parts of religion, attrackts the attention. It İstanbul also seen a high proportion in sample group about worship-related-believes. In contrary the practices of worships have not a same kind of proportion. To sum up, it can be said, as a thesis statement, that 'the progress of modernisation make the obedience to the religion in Jewish society weakened. One of its supporting argument is 'Although the conscience of obedience the religious believes is strong between the Jewish people, the obedience the rules of religion and the practice of worship have been getting weakened. As the other supporting argument it is proved that the belief on worship practices and obedience the rules of religion is strong between the individuals of Jewish society, in contrast of that, they don't feed the same kind of strong feelings towards those notions in their social life