19. y.y.’da Adapazarı’nın sosyo-ekonomik yapısı

ÖZET19. yüzyılda Adapazarı’nın sosyo-ekonomik yapısının ortaya konulmayaçalışıldığı bu çalışma Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan Temettuat Defterleri,Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv belgeleri ve Milli Kütüphane’de bulunan İzmitŞer’iyye Sicilleri’ne dayandırılmıştır.Çalışma idari, adli, sosyal ve ekonomik olmak üzere dört bölümde işlenmiştir.Elde edilen bulgulara göre Adapazarı 19.yüzyıl ortalarından itibaren şehirleşmetemayülü göstermiş, yüzyılın sonlarına doğru ise Balkan ve Kafkaslardan gelen göçlerinnüfusu artırmasıyla birlikte bu süreci hızlandırmıştır.I.Dünya Savaşına kadar Müslümanlarla gayr-ı müslimler bir arada yaşamışlar,savaş şartları gereği gayr-ı müslimler göç edince şehrin tamamı Müslümanlaşmıştır.Osmanlıların bölgeyi ele geçirmesinden itibaren bir pazaryeri olarak kurulanşehir tarihi boyunca bu özelliğini korumuş ve özellikle ürettiği tarım ürünleri ile başkentİstanbul’dan başka bölgenin beslenmesinde de önemli katkıda bulunmuştur.Kaza merkezinde esnaflık ağırlıktayken köylerde tarım ve hayvancılık temelekonomik faaliyet olmuştur. Hemen herkesin toprağı vardır.Geç gelişen bir Osmanlı şehri olmasına rağmen sosyal kurumları özellikle devakıfları ve camileri bakımından da zengin bir şehirdir Adapazarı.Farklı zamanlarda çok fazla göç almış olan şehirde uzun süre asayiş sorunlarıbaş göstermiş olsa da Adapazarı Marmara Bölgesinin ve Türkiye’nin en önemlişehirlerinden birisi olmuştur ve bu durum halen devam etmektedir. ABSTRACTThis study, which is based on judicial record book of İzmit in theNational Library, the income record book(Temettuat) in Ottoman Archives ofThe Primeministry, aims to introduce socio-economic structue of Adapazarı inthe 19 th century.The study is divided into four parts as; social, economic structure andadministrative, judical.According to the datas, Adapazarı has started to become urbanized sincethe middle of 19 th century and this process has gained speed with the increaseof the population as a result of immigration from the Balkans and the Caucasusin the late 19 th century.Until the world war 1, Muslims lived with Non-Moslems. After Non-Moslem had immigrated because of the war conditions, the city completelybecame Muslim.The city which was settled as a bazaar since the Ottomans conquered thisregion maintained this feature thoughout its history and it contributed tonourishment of the region including the capital city, İstanbul, especially with itsagriculture products in the town centre, people were mostly tradesmen whereasin the villages agriculture and stock raising were the main economical activities.Most people had fields.Although Adapazarı was a lately developed Ottoman city, it is a city richin social institutions especially Waqves and Mosques.Inspite of public security problems appeared because of the immigrationsinto the city, Adapazarı has been one of the most important cities in Marmararegion and Turkey and this situation still carries on