Avrupa Birliği’nde Gümrük Birliği ve Türkiye uygulaması, Türkiye’ye etkileri

ÖZETGünümüzde artan ticaret hacmi ve gittikçe şiddetlenen rekabet ile birlikte, şirketlerin pazar paylarını yükseltme çabaları hızla artmaktadır. Bu rekabet ortamında ayakta kalabilmek uluslararası alanda başarılı olmayı zorunlu kılmaktadır. Yaşanan küreselleşme sürecinde uluslararası ticarette mal, miktar kısıtlaması gibi engellerin azaldığı ve bölgesel entegrasyonların güçlendiği görülmektedir. Uluslararası ekonomik birleşmeler üye ülkeler arasındaki tüm ticaret engellerinin kaldırılması ve belirli alanlardaki işbirliğinin kurulması ile ilgilenir. Cumhuriyetin ilanından sonra tüm alanlarda yönünü batıya çeviren Türkiye, özellikle ekonomik alanda AB ülkelerinin önemli partneri olmuş ve bu ülkelerin oluşturdukları organizasyonlar içinde yer almak istemiştir. Türkiye’nin 1963 yılında başlayan birlik macerası 1996 yılında Gümrük Birliği’nin kabul edilmesiyle yeni bir boyut kazanmıştır. Tam üyelik esasına göre kurulmuş olan AB sisteminde, ülkeler önce tam üye statüsüne sahip olurlar ve daha sonra siyasal, ticari, mali ortak yükümlülükler altına girerler. 6 Mart 1995’de Türkiye- AB Ortaklık Konseyi Kararı olarak kabul edilen ve 1 Ocak 1996’da yürürlüğe giren Gümrük Birliği ile Türkiye’nin AB’ne tam üye olmadan, tam üye ülkelerin girdiği yükümlülükleri üstlenmiştir. Bu tezin yazılmasındaki amaç, AB-Türkiye Gümrük Birliği’nin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini yaygın olarak bilinen ve hakkında yeterli veri olan değişkenleri incelemek ve Türkiye için etkili olup olmadığı hakkında genel bir değerlendirme yapmaktır.Bu tezde, Gümrük Birliği’nin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri dış ticaret, mali yardımlar, doğrudan sermaye yatırımları, rekabet ve diğer (üyelik sürecinde, ticaretin önündeki teknik engellerin kaldırılmasında, fikri mülkiyet hakları üzerinde ve kamu gelirleri üzerinde etkileri) başlıkları altında incelenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en kapsamlı siyasi ve ekonomik kararı olan Gümrük Birliği’nin siyasi irade eksikliği, ilgili karar mekanizmalarında yer alınamaması, mali yardımların siyasi nedenlerle engellenmesi gibi negatif yönlerine rağmen, incelenen parametreler ışığında Türkiye ekonomisine zarar verdiğine dair bir bulguya rastlanmamıştır. Sonuç olarak, Gümrük Birliği’nin siyasi yarardan çok ekonomik yarar sağladığı ve ekonomiyi genel olarak olumlu etkilediği belirtilebilir. ABSTRACT Steadily increasing volume of trade and intense competition force the companies to increase their market shares in today’s world. It is essential to have a significant role in international trade in order to survive. In this manner, the quantity restrictions in international trade are diminishing and regional integrations are strengthening during the globalization process we are witnessing. International Economic Union is interested in to cancel all commercial handicap between the countries which are member of union and to establish cooperation in certain area.Following the declaration of Republic, Turkey determined to harmonize its institutions and applications with the western world in all fields. Especially, Turkey became a partner in trade with EU countries. Turkey wanted to access in all organizations within the EU. Turkey’s adventure of accessing the EU started in 1963 and following the accession in Customs Union in 1996 Turkey came to a new milestone.In EU system, which is established according to full membership, countries first have full membership and after then they join in sharing the political, commercial, financial obligations. Due to accessing in the Customs Union, which was accepted by the Turkey- EU Associate Council on 1995, March 6th and entered into force on 1996 January 1st, Turkey accepted the fulfill all of the customs obligations of EU before gaining full membership to EU.The purpose of this thesis is to study the effects of EU-Turkey Customs Union on Turkish Economy in terms of selected parameters and to make a general evaluation on whether it is effective for Turkey or not. The effects of customs union is discussed under the headings of foreign trade, foreign direct investment, financial aids, competition and other parameters like effects on way to membership, technical barriers on trade, intellectual property rights and public income.Under the light of parameters studied in this thesis, there is no serious evidence that Customs Union application affected Turkish economy in a bad manner, even though Turkey suffered from political unwillingness, had no role in decision-making mechanisms and had to benefit from only insufficient amount of financial aids. Consequently, it seems that economic benefits outweigh results raised from political issues and overall effect of customs union on Turkish economy is positive