Mekânsal panel veri analizi : Avrupa birliği-15 ülkelerinde doğrudan yabancı sermaye yatırımları uygulaması

Mekânsal ekonometri, coğrafik birimler arasındaki mekânsal etkileşim etkilerini inceleyen ekonometrinin bir alt dalı olup bu bakımdan klasik ekonometriden ayrılmaktadır. Söz konusu birimler şehirler, ülkeler, eyaletler, bölgeler olabilir ve çalışmanın doğasına bağlı olarak daha da çeşitlendirilebilmektedir.Mekânsal ekonometriye konu edinilen bu mekânsal etkiler; mekânsal bağımlılık ve mekânsal heterojenlik olarak sınıflandırılabilir.Mekânsal bağımlılık, bir değişkenin tanımlandığı bölgedeki değeri ile kendisine komşu olana diğer bölgelerde aldığı değerler arasındaki fonksiyonel ilişki olarak tanımlanabilir.Mekânsal heterojenlik(değişkenlik) ise,mekânsal verinin sabit olmayan varyansıdır.Mekânsal bağımlılık,klasik regresyon varsayımlarından açıklayıcı değişkenlerin tekrarlı örneklerde sabit olduğu yönündeki varsayımı; mekânsal heterojenlik ise örneklem verisinde sabit varyanslı basit doğrusal ilişki olduğu yönündeki varsayımı ihlâl eder. Mekânsal etkilerin göz ardı edilmesi modelde tanımlama hatalarına neden olur.Mekânlar arasında tanımlanan bu ilişkinin nicelleştirilerek modele dâhil edilmesini mekânsal ağırlık matrisi sağlar. Bağımlı değişkenin(bazı modellerde bağımsız değişkenlerin de) ağırlık matrisi ile ağırlıklandırılarak modelin sağ tarafında yer almasıyla mekânsal regresyon modelleri elde edilir. Mekânsal panel veri setleri ise bölgeler, eyaletler, ülkeler, şehirler gibi coğrafi birimlerin zaman serisi gözlemlerinden oluşur. Bu çalışmanın amacı uygulama alanında güncel bir konu olan mekânsal panel veri analizi ve mekânsal panel veri modelleri tahmin yöntemlerinin tanıtılması ve bu yöntemlerle AB-15 ülkelerine gelen doğrudan yabancı yatırım verilerinde mekânsal bağımlılığın tespitini yapmak ve mekânsal bağımlılığın yapısını ortaya koymaktır.Çalışma süresince ilgisini eksik etmeyen, katkı ve önerileri ile yol gösteren tez danışmanım Prof. Dr. Selahattin Güriş’e ayrıca tez çalışmam sırasında gösterdikleri sabır, fedakarlık ve sonsuz destekleri için aileme ve arkadaşlarıma teşekkürlerimi sunarım.--------------------Spatial econometrics is a sub-branch of econometrics that examines the effects of spatial interaction between geographic units and differs from classical econometrics in this respect. These units can be cities, countries, states, regions and can be further diversified depending on the nature of the study. These spatial effects which are the subject of spatial econometrics; spatial dependence and spatial heterogeneity. Spatial dependence can be defined as the functional relationship between the value of a variable in the region and the value which takes in its neighbor. Spatial heterogeneity is the heteroscedastic variance of spatial data.Spatial dependence violates the assumption that the explanatory variables are constant in repeated samples; spatial heterogeneity violates the assumption that there is a simple linear relationship with constant variance in the sample data. Ignoring spatial effects causes specification errors in the model.The spatial weight matrix enables to quantitatively include the relationship between spatial units in the model. Spatial regression models are obtained by weighting the dependent variable (in some models also independent variables) with the weight matrix. Spatial panel data sets consist of time series observations of geographical units such as regions, states, countries, cities.The aim of this study is to introduce spatial panel data analysis and spatial panel data model estimation methods, which is a current topic in the field of application, and to determine the spatial dependence in foreign direct investment data to EU-15 countries and to reveal the structure of spatial dependence