Türkiye’de 1980’den günümüze yarışma şartnameleri bağlamında kent heykelleri

ÖZETBu çalışma, Türkiye’de 1980’den günümüze düzenlenen kent heykeli yarışmaları sonucu elde edilen yapıtları konu almaktadır. Kent heykeli yarışmalarının biçim ve içeriği, ülkenin sosyal ve ekonomik koşullarına, siyasi yapısına, özel sektörün, toplumun ve devletin kamusal alanı kullanım ve değerlendirme biçimlerine göre şekil almaktadır. 1980 Darbesi sonrası siyasi, ekonomik ve toplumsal anlamda yaşanan kırılmaların etkisi, açık alanda yer alan yapıtlar üzerinde de hissedilmiştir. Uzun vadede ve kalıcı etkiler yaratan bir alan olan kent heykelleri, 1981’den itibaren sayısal anlamda büyük bir patlama yaşamıştır. Özellikle Atatürk imgesinin farklı misyonlar yüklenip üretilmesi yeni bir başlangıcın ilk hamlesidir. 1980’lerde başlayan anıt furyası bürokrasi ve hatta sivil inisiyatif içerisinde bir çeşit gelenek halini almıştır. Aynı zamanda bu gelenek bir tür yaptırım aracıdır. Siyasi düşünce ve örgütlenmelerin genel anlamda meşruiyetini sağlamada ana görsel göstergelerden olan Atatürk anıtlarına başvurmuş olmaları, söz edilen geleneğin devamlılığını artırmaktadır. Bu süreçte üretilen heykellerin mekânsal ve plastik anlamda sahip olması gereken tüm niteliklerin göz ardı edilmesi, hatta maliyeti düşürmek açısından çoğaltma tekniğine başvurulması, müdahale edilirken ciddi sorumluluklar gerektiren kamusal alanlara büyük zararlar vermiştir. Bu noktada heykellerin elde ediliş yöntemleri önem kazanır. Geniş katılımlara olanak tanıyan, sistematik ve kamusal alanla ilişkili farklı disiplinlerin bir arada çalışmasına ortam hazırlayan, önceden hazırlanmış ve tüm katılımcıların uyması gereken bir kurallar bütünü olan şartnameye sahip olan yarışmalar, bu kontrolsüz heykel üretimine alternatif en uygun yapıt elde etme yöntemidir. Hazırlanan şartname yarışmanın ideolojisini, düzenini ve yönetimini yansıtır. Bu yüzden şartname, değerlendirme sonucu uygulanmasına karar verilen yapıtın üzerinde etkin bir rol oynar. Düzenlenen yarışmanın ürünü olarak ortaya çıkan yapıt, taşıdığı sanatsal verilerinin yanında o yarışmanın niteliğini de yansıtır. SUMMARYThis study has been organized since 1980 as a result of urban sculpture consests are subject to the work. Form and content of urban sculpture competitions, the country’s social and economic conditions, the political structure of the private sector, the community and the state’s public space is shaped according to the use and evaluation forms. After 1980 Coup political, economic and social impact of the fractures, the open area was felt on the wörks. The city which is an area that creates a lasting impact in the long term and sculptures, from 1981 has experienced a huge explosion in a quantitative sense. Atatürk’s image of a fresh start, especially the production of different missions, the first move was installed. Memorial spree started in the 1980s in the bureaucracy an deven the çivil initiative has become a kind of tradition. Also this kind of tradition enforcement tool. And organizations in ensuring the legitimacy of political thought in general, the main visual indicators to be applied to the Atatürk monuments, it increases the continuity of the tradition. Sense of spatial and plastic sculptures produced in this process, all you need to have the qualifications to be ignored, even in terms of reducing the cost of replication technique, consult the intervention is being given serious responsibilities that require extensive damage to public spaces. This point is important methods of obtaining the statues. Wide participation in, allowing you to run a combination of systematic and preparing conditions for the different disciplines related to the public sphere, prepared in advance and set of rules that all participants must comply with the specifications competitions, the uncontrolled production of sculpture alternative method of obtaining the most suitable work. Specification prepared by the ideology of competition, reflects the layout and management. Therefore, specification, implementation of the decision score plays an active role on the artwork. Emerged as the product of a competition organized work, which reflects the natüre of the competition that carries data, as well artistic