Anılarda Atatürk döneminde iç siyaset (1923-1938)

ÖZET1922 yılında Lozan Konferansı’na gidildiğinde batılı devletler Türkiye’yi geri kalmış bir devlet olarak adlandırmışlardır. Türk inkılâp hareketinin devam etmesinin şart olduğu, konferans sırasında ciddiye alınmayan delegelerimiz tarafından net olarak anlaşılmış ve Türkiye’ye de bildirilmiştir.Türk inkılâbının Atatürk dönemindeki en önemli ilkeleri laiklik ve demokrasi olmuş ve hemen hemen yapılan tüm inkılâplar bu iki temel ilke üzerine inşa edilmiştir. Cumhuriyet rejimi tek partili bir yapı ile kurulmuş ve Atatürk döneminde iki defa çok partili demokrasi deneyimi yaşanmıştır. 1924 yılında kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası; Şeyh Said İsyanı ve İzmir Suikasti neticesinde tarihe karışmıştır. 1930 yılında kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası ise irticayı örgütlenmeye teşvik etmesi nedeniyle feshedilmek zorunda kalınmıştır.Kapatılan ve feshedilen siyasi partiler Türkiye Cumhuriyeti’nde demokrasi geleneğinin yerleşmesini geciktirmiş; bununla birlikte, inkılâpların yerleşmesi ve yeni rejimin pekişmesi için demokrasiden ödün verilmek zorunda kalınmıştır.ABSTRACTWhile attending to Conference of Lausanne in 1922, Turkey was called as an undeveloped country by western countries. It was understood clearly by Turkish delegates, who was ignored during the conference, that contiuning of Turkey’s reform movements was very essential, afterwards Turkey was informed about the situation, too.Secularism and democracy became the most important principles of Atatürk’s period and nearly all reforms were built on these two basic principles.Turkish Republic was established with an authoritarian single-party and experienced multi-party democracy during Atatürk’s period. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (Progressive Republican Party), which was formed in 1924 was closed on the grounds of Sheikh Said Rebellion and the Assassination Attempt in Izmir. Serbest Cumhuriyet Fırkası (Free Republican Party), formed in 1930 had to be abolished, either as the party encouraged the reactionary groups to be organized.Turkey’s democracy traditions couldn’t become firmly established because of abolished and closed parties; however, for the sake of reforms and the republic being able to be strengthened, unfortunately it was essential to compromise like that despite the democracy