Göz izleme ve geçmişe dönük sesli düşünme teknikleri ile internet tabanlı multimedya eğitim paketinin kullanışlılığının incelenmesi

ÖZETGÖZ İZLEME VE GEÇMİŞE DÖNÜK SESLİ DÜŞÜNME TEKNİKLERİ İLE İNTERNET TABANLI MULTIMEDYA EĞİTİM PAKETİNİN KULLANIŞLILIĞININ İNCELENMESİBu tez çalışmasında, eğitim ve öğretimi hedefleyen internet tabanlı multimedya eğitim paketlerinin etkin tasarımı ve kullanımı için, bu materyallerde etkililik, verimlilik, memnuniyet gibi kullanışlılık faktörleri değerlendirilmiştir. Bu bağlamda internet tabanlı multimedya eğitim ürünü olarak MEB okullarında öğretmen ve öğrencilerin kullanımına sunulmuş olan internet tabanlı Vitamin paketlerinin değerlendirilmesi yapılmıştır.Çalışmanın ilgili yazın bölümünde gerek yerli ve gerekse yabancı kaynaklardaki bilgi ve belgeler, tez konusu çerçevesinde sunulmuştur. İlgili yazın bölümü internet tabanlı multimedya eğitim, insan – bilgisayar etkileşimi, kullanışlılık değerlendirmesi, göz izleme ve sesli düşünme protokolleri gibi başlıklar altında sunulmuştur.Araştırma süresince, deneyler ve analizler Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde hizmet vermekte olan İnsan – Bilgisayar Etkileşim laboratuvarında gerçekleştirilmiştir. Deneyler, 2009-2010 eğitim - öğretim sezonlarında, Marmara üniversitesi Fen bilgisi öğretmenliği bölümü 4. sınıfta öğrenim görmekte olan 9 kişilik öğrenci grubu ile yapılmıştır. Deneylerde göz izleme ve geçmişe dönük sesli düşünme metotları bir arada kullanılmıştır.Verilerin toplanmasında, bilgisayar beceresi bilgi anketi, izin belgesi, göz hareketi kaydı, ses kaydı, ekran kaydı, gözlem formu ve memnuniyet anketi araçları kullanılmıştır. Verilerin kayıt edilmesi esnasında, göz hareketleri ve fare hareketlerini gösteren ekran kayıtları için SMI Experiment 2.4 programı. Ses ve ekran kayıtları için ise Noldus Observer 9.0 programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde, bilgisayar beceri anketi ve memnuniyet anketi maddelerinde frekans ve yüzde değerlerine bakılmıştır. Anket verileri araştırmacı tarafından SPSS 15.0 programı ile analiz edilmiştir. SMI Experiment 2.4 programı ile kaydedilmiş göz ve fare hareketlerini gösteren kayıtlar, SMI Be Gaze 2.4 programı ile analiz edilmiştir. Analizlerde, klavuzlanmış ilgi alanlarında (gridded area of interest), gözün odaklanma sayısı (fixation); klavuzlanmış ilgi alanlarında, bakış sırası (sequence); klavuzlanmış ilgi alanlarında, gözün durma süresi (dwell time); bütünde, odaklanma sayısı; ısı haritaları (heatmap) ve gözün tarama yolu (scanpath) değerlerine bakılmıştır. Noldus Observer 9.0 programı ile kayıt edilmiş ses ve ekran kayıtları araştırmacı tarafından içerik analizi yapılarak yorumlanmıştır.Çalışmadan elde edilen bulgular araştırma problemlerine uygun başlıklar altında sunulmuştur. Bulgularda, deney esnasında web sayfasında verilen görevlerin başarı ile tamamlanma durumları, görevlere ve deneklere göre başarı grafikleri, görevlerin tamamlanma süreleri, görevleri tamamlamadaki adım sayıları, yardım için kullanılan referans çeşitleri, yardım için ayrılan zaman, memnuniyetin derecelendirilmiş ölçüsü, yazılım hakkında ifade edilen görüşler, göz izleme ile ilgili elde edilen süreçteki örüntüler sunulmuştur.Bu çalışmadan elde edilen sonuçların, internet tabanlı eğitimin yanı sıra günümüzde gittikçe yaygınlaşan sanal sınıf uygulamaları, öğrenme nesneleri, eğitsel yazılımlar, alıştırma yazılımları, eğitsel oyunlar gibi bilgisayar destekli materyallerin tasarımı ve değerlendirilmesi için de yön gösterici olduğu düşünülmektedir. Araştırma neticesinde ortaya konan sonuçlarda, bilgisayar destekli eğitim öğretim ortamlarının tasarımını iyileştirici ve yönlendirici bilgilere yer verilmiştir. Böylelikle var olan ürünlerin kalitesini arttırmak ve yeni üretilecek ürünlerde daha nitelikli ürünler ortaya konmasını sağlamak için çözüm önerileri sunulmuştur.Anahtar Sözcükler: Kullanışlılık, Göz izleme, Geçmişe dönük sesli düşünmeABSTRACTA RESEARCH ABOUT THE USABILITY OF INTERNET ASSISTED MULTIMEDIA TRAINING PACKAGE BY USING EYE-TRACKING AND RETROSPECTIVE-THINKING ALOUD TECHNIQUESIn this thesis study, factors such as effectiveness, productivity, contentment are evaluated to make the internet assisted multimedia training packages, which aim education, more effective in design and usage. Internet assisted vitamin packages, which are in use for teachers and students in the schools of Ministery of Education as a product of internet assisted training, are assessed.Information and documents in local and foreign resources are presented in the frame of thesis topic in the literature part of this study. The literature part is presented in titles such as internet assisted multimedia training, eye-tracking and retrospective-thinking aloud.In the study period, experiments and analysis were realized in Human – Computer Interaction Laboratory, which serveses in Marmara University, Atatürk Education Faculty, Education of Computer and Training Technologies. Experiments were done with 9 students who are studying to be Science Teacher in 4th class in Marmara University. Eye-tracking and retrospective-thinking aloud methods were used together in the experiments.In the process of collecting information, computer skills information questionnaire, permission document, record of eye movement, voice record, screen record, observation form and tools of contentment questionnaire were used. In the process of recording the information, SMI Experiment 2.4 Programme was used for screen record which shows eye movements and mouse movements and also, Noldus Observer 9.0 Programme was used for voice and screen records.In the analysis of the data, the frequency and percent values have been examined in the substances of computer skill questionnaire and the questionnaire of pleasure. The data of the questionnaire has been analysed with the program of SPSS 15.0. Recordings showing the movements of eye and mouse registered with the program of SMI Experiment 2.4 have been analysed by the program of SMI Be Gaze 2.4 . In the analysis; fixation number,sequence and dwell time in the Gridded Area of Interest have been examined and in the whole subject, the values of fixation, heatmap and scanpath have been checkhed over. The records of screen and audio which are recorded by Noldus Observer program have been commented by the researcher with content analysing. The evidence which are obtained by the studyhave been offerded with the suitable titles forthe research problems. It is showed in the evidence that if participants complete their mission successfully or not during the experiment, the success graphic according to the mission and participants, the durationof the mission’s completion, the numbers of the steps while they are completing their mission,the kind of reference which is used for help, the duration for the help,the measure of pleasure,the opinion about the software, the pattern about eye-tracking.It is thought that the result of this study will be guiding beside the education based on internet, the virtual class technichs, learning objects, educational software, exercise software,educational games and conception of the materials which are based on computer designing and their evaluation. In the conclusion of the research, we can see the healing and guiding information about the projection of education based on computer.So it is offered that some new suggestion of solution for increasing the quality of the existent products and the products which will be produce in the future in a high quality.Key words: Usability, Eye tracking, Retrospective-thinking alou