Muhammed Abdülhayy El-Leknevî’nin hayatı, eserleri ve fıkıh ilmindeki yeri

ÖZETBir kimse, sadece yetiştiği asrı değil; o asra rengini veren hadiseleri ve fikirleri de temsil eder. Söz konusu şayet, bir âlimin fıkhî görüşleri ise bu durum, dönemin sosyal vakıalarını, hukuk sistemini ve ilmî atmosferini yakından tanımayı gerektiren bir durum arz edecektir. Çünkü ictimâî hayat ile yakından bağlantısı olan fıkıh sadece ibadet hayatımızı tanzim eden ameliyelerle; yani ferdin Allah Teâlâ ile arasında olan münasebetle sınırlı kalmaz; ferdin diğerleri ve toplumla olan ilişkilerini de yakından takip eder. Buradan hareketle Leknevî, her ne kadar 18. yüzyıla tanıklık eden bir şahsiyet olsa da, onu sadece kendi zamanındaki hadiselerle değerlendirmek, hakkında kayda değer bir bilgi sahibi olmak için yeterli olmayacaktır. Dolayısıyla Leknevî’nin hayatı, ilmî kişiliği ve fıkıh ilmindeki yerinin konu edinildiği çalışmamızda onu yaşamıyla olduğu kadar yazdıklarıyla da ele almaya; günümüzde tazeliğini koruyan birçok meseleye bakışını görebilmeye ve eserlerinde kendini bize aksettirdiği kadarıyla tanımaya çalıştık.Anahtar Kelimeler : Abdülhayy el-Leknevî, Sıddık Hasan Han, tecdîd, taklit, ictihad, İbn Teymiye, ders-i nizâmî, Mezâhiru’l-Ulûm, Dâru’l-Ulûm Diyobend, Birelvî, Aligarh, Nedvetü’l-Ulemâ, Kâdîyânîlik (Ahmedîlik) ABSTRACTOne cannot just represent the age he lives in; but represents that age's important situations and ideas. If aforesaid is one scholar's opinions about fiqh, then this situation requires well-knowing that time's social occurrences, law system and scientific atmosphere in detail. Because fiqh that connects deeply with social life not only bounded by our worshipping practices; meaning that relationship between Allah and individual; but also follows closely our relationship with other individuals and society. From this point on, although Laknawi is a person who witnessed eighteenth century, it will not be enough to evaluate his life with just occurance of that time for having valuable knowledge about him. That's because, in this research that includes Laknawi's life, scholar personality and the place of him in fiqh, we tried to embrace him with his writings as far as his life; to see his view for many situations that as new as today and also try to understand him based on his books as much as he reflected to us.Keywords : Laknawi, Indian sub-continent, Siddiq Hasan Khan, novation, taqlid, ijtihad, denomination, Ibn Taymiyyah, dars-i nizami, Mazahir Uloom, Darul Uluomm Deoband, Syed Ahmad Barelvi, Aligarh, Nadwatul Ulama, Qadianism (Ahmadiyyat