İnsan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programının ögelerine ilişkin öğretmen görüşleri ile öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Bu çalışma ile 2015-2016 eğitim öğretim yılında ilkokul dördüncü sınıf düzeyinde uygulamaya konulan İHYD dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi ve öğretmen görüşleri ile öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada genel tarama modellerinden tekil ve ilişkisel tarama modelleri kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Millî Eğitim Bakanlığına bağlı İstanbul ilinde görev yapan sınıf öğretmenleri oluştururken, örneklemini ise evrenden basit seçkisiz örneklem ile seçilmiş 205 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin öz-yeterlik inançlarını belirlemek amacıyla Purcu ve Berk (2019) tarafından geliştirilen ‘İHYD Dersi Öz-yeterlik İnancı Ölçeği’ kullanılmıştır. Öğretim programının değerlendirilmesi için araştırmacı tarafından oluşturulan veri toplama aracı kullanılmıştır. Veriler istatistik paket programına girilmiş ve çözümlenmesinde araştırmanın amaçları doğrultusunda veri toplama aracına ait verilerin analizi için betimsel istatistiklerden frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama ( ) ve standart sapma (Ss) kullanılmıştır. İHYD Dersi Öz-yeterlik İnancı Ölçeği’ne ait verilerin analizi için yordayıcı istatistikten t-testi, ANOVA testi, çoklu karşılaştırma (LCD) ve Pearson Çarpım Momentler Korelasyonu kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre sınıf öğretmenlerinin derse ilişkin öz-yeterlik inançlarının yüksek düzeyde yeterli olduğu saptanmıştır. Öğretmenlerin öz-yeterlik inanç düzeyleri ile cinsiyet ve kıdem değişkenleri arasında manidar farklılık bulunurken, eğitim düzeyi, eğitim fakültesi mezunu olup olmama ve öğretmenlerin bu dersi kaç kez okuttuğu değişkenleri arasında manidar bir fark bulunamamıştır. Ayrıca sınıf öğretmenleri kendilerini dersin içeriği ile ilgili konularda davranışlarıyla öğrencilere örnek olabilecek yeterlikte görürken, İHYD dersi ile ilgili proje üretme konusunda kendilerini yetersiz görmektedirler. Sınıf öğretmenlerinin İHYD öğretim programının ‘Kazanımlar, İçerik, Öğretme-Öğrenme Süreçleri ve Ölçme Değerlendirme’ ögeleri ile ilgili görüşleri genel itibarıyla olumludur. Nitel verilerden elde edilen bulgularda ise kazanımların ve içerikte yer alan kavramların soyut olduğu ve öğrenci seviyesine uygun olmadığı, Atatürk’ün ve değerlerimizin dersin içeriğinde daha fazla yer bulması gerektiği, alternatif ölçme araçlarının kullanılması ve ailelerin dersin öğretiminin bir parçası olması gerektiği sonuçları elde edilmiştir. Yapılan analizlerden elde edilen bulgulara göre öz-yeterlik inançları ile programın ögelerinin standartlara uygunluğuna ilişkin görüşleri arasında pozitif yönde manidar ilişki saptanmıştır.Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin İHYD dersine ait öz-yeterlik inanç düzeylerini yükseltmek için hizmet içi eğitimler verilerek öğretmenler desteklenebilir. Ayrıca İHYD dersinin içeriğinde bulunan bazı kavramlar öğrenci seviyesine uygun hale getirilebilir. Alternatif ölçme değerlendirme araçlarının kullanılması sağlanabilir. Öğretmenlerin İHYD dersine ait öz-yeterlik inanç düzeylerini belirlemek için farklı örneklem ve/veya yöntemlerle araştırmalar yapılabilir.--------------------The aim of this study is to determine the opinions of class teachers about the curriculum of Human Rights, Citizenship and Democracy which was put into practice in the fourth grade of primary school in 2015-2016 academic year and to investigate the relationship between teachers' opinions and self- efficacy beliefs. In the research, single and relational survey models, which are general screening models, were used. Population of the study consists of classroom teachers working in the province of Istanbul connected to the Ministry of Education, and the sample is composed of 205 classroom teachers selected randomly. "HRCD" Self-Efficacy Belief Scale" which was developed by Purcu and Berk was used in order to determine teachers' self-efficacy beliefs. The data collection tool which was developed by the researcher to evaluate the curriculum was used.Frequency (f), percentage (%), Average (x) and standard deviation (Ss) of the research were used in the analysis of the data by entering the statistical package program in electronic environment. T test, ANOVA test, post-hoc (LCD) and Pearson Correlation tests were used. According to the findings, it was found that classroom teachers' self- self- efficacy beliefs were high. While there was a significant difference between teachers' self- efficacy belief levels and gender and experience variables, no significant difference was found between the variables of educational status, graduation and number of years of teaching of the course. In addition, while the classroom teachers consider themselves sufficient to be an example to the students with their behaviors related to the content of the course, they consider themselves inadequate to produce projects related to the HRCD course. The opinions of the classroom teachers are generally positive about the elements of curriculum Aims, Content, Teaching-Learning Process and Assessment of the HRCD curriculum. In the findings obtained from the opinions of the teachers, it was concluded that the concepts contained in the content were abstract and not suitable for the student level, that Atatürk and our values should have more part in the content of the course, that alternative measurement tools should be used and that the families should be a part of the teaching. According to the findings obtained from the analyzes, a significant positive relationship was found between the self- efficacy belief subscales and program components.Research results show that in order to increase the self-efficacy belief levels of the teacher in human rights, citizenship and democracy classes, teachers can be supported with in-service trainings. Besides, some concepts in the course content can be made suitable for the levels of students. Also, in order to determine the self- efficacy and belief levels of the teachers in human rights, citizenship and democracy lessons, researches might be conducted with different samples and procedures