1982 Anayasasına göre siyasal partilere ilişkin yasaklamalar

ÖZETPartiler Batıda 18. ve 19. yüzyıllarda, devletin o dönemde egemen olan bireycilik anlayışının da etkisiyle, her türlü tanımama ve yasaklamalarına rağmen fiili bir olgu olarak ortaya çıkmıştır. Partiler 20. yüzyılın başlarında hukuk yoluyla da düzenlenmiş ve onlara geniş bir serbesti tanınmıştır. İki dünya savaşı arasındaki dönemde Almanya ve İtalya'da meydana gelen rejim değişikliklerinde Nasyonal Sosyalist ve Faşist Partilerin oynadığı etkin rol onların zararlı etkinliklerinin yasaklanmasını gündeme getirmiştir. Batıda özellikle olağanüstü durumların etkisi ile, başvurulan yasaklar günümüzde özellikle uygulamada pek rağbet görmez olmuştur.Türkiye'de ise, 18. ve 19. yüzyıllarda önceleri siyasal cemiyetler sonraları da partiler şeklinde ortaya çıkan örgütlenmeler, şiddetli ve sıkı yasaklamalara maruz kalmışlardır. Hem hukuksal metinlerde aşırı yasaklayıcı düzenlemelere yer verilmiş, ve hem de uygulamada çok sayıda partinin kapatılması yoluna gidilmiştir. 1982 yılında partilerin yasaklanmasına geniş yer verilmiştir. Anayasanın başlangıç kısmında, 68, 69, 13, 14 ve Geçici. Maddelerde partilere ilişkin çok sayıda genel ve özel sınırlama nedenlerine yer verilmiştir. Geçici 4. madde 1987 yılında yürürlükten kaldırılmış, Başlangıç Kısmı ile 68 ve 69. maddeler de 1995 yılında önemli değişikliklere uğramışlardır. Bu değişikliklerle bazı yeni yasaklama nedenleri getirilirken, bir kısmı da kaldırılmıştır.Partilerin Anayasa ile düzenlenmesi ile yetinilmemiş, bir de Siyasal Partiler Kanunu ile ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Siyasal Partiler Kanununda Anayasada mevcut olanların da ötesinde çok sayıda yasaklama nedenlerine yer verilmiştir. Siyasal Partiler Kanunu 1999 yılında önemli oranda değişikliğe uğramıştır. Uygulamada da onlarca partinin kapatılması yoluna gidilmiştir. Batıda istisnaen çok az sayıda parti kapatılırken Türkiye'de onlarca partinin kapatılması yoluna gidilmesi, Anayasa Mahkemesinin partiler için güvence olma niteliğini zaafa uğratmış ve hem de ülkemizi "partiler mezarlığı"na çevirmiştir.ABSTRACTIn the 18th and 19th centuries, with the effect of the idea of individualism which is dominant on the state, despite the problems of recognition and being banned; emergence of political parties was a de facto situation. At the beginning of the 20th century, political parties are regulated by law and a vast of area of freedom was given to them. Between the two World Wars, changes in Germany and Italy through political parties and the role of National Socialist and Fascist Parties raised the question of banning harmful side of the political parties. Those regulations that issued to limit political parties are not applied to political parties any more.Whereas in Turkey, in 18th and 19th centuries, emergent organizations -formerly as political associations, later as political parties- have almost always been subject to hard and violent obstacles. On one hand, exceedingly harsh articles have taken place in law texts on the other, too many political parties are banned from their function in practice. 1982 Constitution has given a big importance on banning political parties. Constitution's beginning Part and 68th, 69th, 13th, 14th articles and temporary articles have brought too many general and special limitations to political parties. Temporary 4th article has been lifted and 68th and 69th articles of the 1982 Constitution have been subject to major changes in 1995. those changes on the one hand brought some new reasons for banning political parties, on the other hand some reasons were lifted or rearranged.Beside the arrangement of the Constitution, Political Parties Act is a detailed limiting set of laws. Beyond the limitations of the Constitution, Political Parties Act has also included too many articles which restrict the political parties. However, Political Parties Act has been subject to a major change in 1999. In practice tons of political parties has been forbidden from functioning. This is in contradiction with applications in the West and also damaged the stand of Constitutional Court, which supposed to insure the functioning of political parties. Those hard interpretations of Constitution and Political Parties Act changed Turkey to a cemetery of political parties