Çakırlı (Bursa-Orhangazi) yöresinde yenilebilen bazı yabani bitkilerin bazı yabani bitkilerin antioksidan aktivitelerinin incelenmesi

1. ÖZETBu çalışma Foeniculum vulgare Miller, Anchusa undulata L. subsp. hybrida (Ten.) Coutinho, Sinapis arvensis L., Campanula lyrata Lam., Silene alba (Miller) Krause subsp. divaricata (Reichb.) Walters, Stellaria media (L.) Vill. subsp. media, Asparagus acutifolius L., Papaver rhoeas L., Rumex pulcher L., Galium aparine L. bitkilerinin hem taze sebze olarak tüketilen hem de çiçekli (tüketilmedikleri) dönemdeki antioksidan aktivitelerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla bitkilerin etanol çözücüsü kullanılarak ekstraksiyonları yapıldı. Her bir ekstraktın Folin-Ciocalteu ayıracı ile toplam fenolik madde içeriği, DPPH serbest radikali giderme aktivitesi, metal iyonlarını şelatlama kapasitesi ve ABTS radikal katyonu giderme aktivitesi incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar askorbik asit, BHT ve EDTA standart maddeleriyle kıyaslanarak değerlendirilmiştir. Toplam fenolik madde tayini sonucu, taze sebze olarak tüketilen dönemde toplanan bitkilerin toplam fenolik madde miktarlarının gallik asit eşdeğeri olarak 4.44-68.67 mg/g aralığında değiştiği belirlendi. En yüksek miktar Campanula lyrata bitkisinin ekstraktında tespit edildi. Çiçekli (tüketilmedikleri) dönemde toplanan bitkilerin toplam fenolik madde miktarının gallik asit eşdeğeri olarak 8.00–59.33 mg/g aralığında değiştiği belirlendi. En yüksek miktar Anchusa undulata subsp. hybrida bitkisinin ekstraktında saptandı. DPPH radikalini giderme aktivitesinden elde edilen verilere göre Rumex pulcher bitkisinin etanol ekstraktının her iki dönemdeki EC50 değerlerinin standart maddelerle (BHT, Askorbik asit) karşılaştırılabilir düzeyde olduğu tespit edildi. Metal şelatlama aktivitesi tayininde sonuçlar mMol EDTAE/g ekstre olarak belirlendi. Her iki dönemde toplanan Asparagus acutifolius bitkisinin etanol ekstraktının diğer bitki ekstraktlara göre yüksek metal şelatlama aktivite gösterdiği belirlendi. Bitki ekstrelerinin total antioksidan kapasitesi TEAC (Troloks Ekivalenti Antioksidan Kapasite) değeri olarak değerlendirildi. En yüksek değer her iki dönemde toplanan Campanula lyrata bitki ekstraktlarında tespit edildi. Anahtar Sözcükler: Antioksidan aktivite, ABTS, DPPH, Fenolik madde, Metal şelatlama 2. SUMMARYDetermination of Antioxidant Activity of Some Wild Edible Plants in Çakırlı (Bursa-Orhangazi).The aim of this study is to reveal antioxidant activities of Foeniculum vulgare Miller, Anchusa undulata L. subsp. hybrida (Ten.) Coutinho, Sinapis arvensis L., Campanula lyrata Lam., Silene alba (Miller) Krause subsp. divaricata (Reichb.) Walters, Stellaria media (L.) Vill. subsp. media, Asparagus acutifolius L., Papaver rhoeas L., Rumex pulcher L., Galium aparine L. in both fresh edible as vegetable and flowering (unedible) periods. For this purpose, their extractions were made with ethanol. The antioxidant activities of all extracts were assayed with various methods, including total phenolic compound contents by Folin – Ciocalteu reagent (FCR), DPPH free radical scavenging activity, metal chelating capacity and ABTS cation radical scavenging. Obtained results were compared with standard antioxidants like Ascorbic acid, BHT and EDTA. Total phenolic compound amounts of plant extracts, which were collected in the period, in which the plant is fresh edible as vegetable were determined between the range of 4.44- 68.67 mg/g as gallic acid equivalent, in the total phenolic compound assay. The highest amount was found in the Campanula lyrata extract. Total phenolic compound amounts of plant extracts, which were collected in flowering (unedible) period were determined between the range of 8.00– 59.33mg/g as equivalent to gallic acid. The highest amount was found in the Anchusa undulata subsp. hybrida extract. According to the results obtained from the assay of DPPH free radical scavenging activity, the ethanol extract of Rumex pulcher, which was collected in both periods were determined IC50 values, which was comparable with standard compounds (BHT, Ascorbic acid) . Metal chelating effect of samples results were determined as mMol EDTAE/g extract. The ethanol extract of Anchusa undulata subsp. hybrida, which was collected in both periods showed higher metal chelating activity than the other extracts. Total antioxidant capacity of plant extracts were determined as TEAC (Trolox Equivalent Antioxidant Capacity) values. The highest amount was found in the Campanula lyrata extract, which was collected in both periods. Key words: Antioxidant activity, ABTS, DPPH, Phenolic compound, Metal chelatin