Muhasebede belge ve belgelendirme düzeni

ÖZETHastaneler, tedavi hizmetlerini gerçekleştiren bir kuruluş; ekonomi kurallarına göre çalışan bir işletme; doktorlar ve sağlık personelinin eğitilmesi bakımından bir araştırma kurumu ve sosyal faydası nedeni ile de bir sosyal kurum niteliği taşımaktadır.Ülkemiz açısından bakacak olursak hastane hizmetlerinin yeterince verimli ve etkili olmadıkları görülmektedir.Bu durumun başlıca nedenlerinden biri hastane işletmelerindeki yönetim ve org. sorunlarıdır. Sektörde yapılan harcamaların çok büyük rakamlara ulaşmış olması sektörde kaynakların etkin yönetilmesini ve performansın arttırılmasını öncelikli amaç haline getirmiştir.Hastane işletmelerinde maliyetleme ve örnek uygulama adını taşıyan bu çalışmanın amacı; Hastane işletmelerinde söz konusu olan maliyet giderlerinin ayrıntılı olarak irdelenmesi; gider kontrolünü sağlamak için gider yerleri itibariyle giderlerin izlenmesi; son olarak da hastane işletmelerinde hizmet üretiminin konusunu oluşturan her bir hastanın maliyetinin, maliyet muhasebesi ilkeleri çerçevesinde hesaplanması ve Tekdüzen Hesap Planına göre muhasebeleştirilmesidir. Bu amaca uygun olarak tez çalışması giriş, sonuç ve öneriler ve yararlanılan kaynaklar dışında üç bölüme ayrılmıştır.Hastane işletmeleri hakkında genel bilgiler adını taşıyan birinci bölümde; hastane işletmelerinin tanımı, özellikleri, hizmetlerin sınıflandırılması, hastane işletmelerinin gruplandırılması, hastane işletmeleri ekonomisi ve Türkiye'deki Hastane işletmeleri hakkında genel bilgiler verilmeye çalışılmıştır.İkinci Bölüm; hastane işletmelerinde maliyetleme adını taşımakta olup, bu bölümde; öncelikle hastane işletmelerinde maliyetlemeye ilişkin genel açıklamalar verilmiş olup, daha sonra madde ve malzeme giderleri, personel giderleri ve diğer giderlerden oluşan hastane maliyet giderleri ayrıntılı olarak irdelenmiştir.Ayrıca bu bölümde, hastane işletmelerinde söz konusu olan gider yerleri de ele alınmış olup, gider dağıtım tablosunun düzenlenmesi de açıklanmıştır. Daha sonraki bölümlerde ise hastane işletmelerinde gider taşıyıcıları, hastane işletmelerinde maliyet sistemi ve hasta maliyetini hesaplama yöntemleri üzerinde durulmuştur.Üçüncü bölüm uygulama çalışmasına ayrılmış olup, bu bölümde; hastane işletmelerinde hasta maliyetlerinin hesaplanması ve Tekdüzen Hesap Planına göre muhasebeleştirilmesi somut olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu tez çalışmasında Giriş bölümünde belirtilen amaca uygun olarak hastane işletmelerinde söz konusu olan maliyet giderleri ayrıntılı olarak irdelenmiş, gider kontrolünü sağlamak için gider yerleri itibariyle giderlerin izlenmesi bakımından neler yapılması gerektiği ve son olarak da Hastane işletmelerinde hizmet üretimin konusunu oluşturan her bir hasta maliyetini oluşturan her bir hasta maliyetinin maliyet muhasebesi ilkeleri çerçevesinde nasıl hesaplanması gerektiği ve tek düzen hesap planına göre muhasebeleştirilmesi ortaya konulmuş ve uygulama çalışması ile de somutlaştırılmıştır.Amaca uygun olarak yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen bulgular ve öneriler şöyle özetlenebilir;Maliyet muhasebesi ilkeleri gereğince, giderlerin izlenmesinde gider türü-gider yeri-gider taşıyıcısı akışının uygulanması gerekmektedir.Hastane işletmeleri hizmet üreten işletmeler olduklarından THP. gereğince maliyet hesaplarını 740-Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı altında izlemelidirler.Bu açıklamalara uygun olarak 740-Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı alt hesapları gider türü-gider yeri ve gider taşıyıcısını ifade edecek şekilde düzenlenmelidir.Bu düzenlemeye uygun olarak giderler öncelikle gider türü hesaplarına kayıt edilmeli; direkt ve en direkt gider ayrımı yapıldıktan sonra en direkt giderler gider yerlerine ve direkt giderler ise maliyet hesaplarına aktarılmalıdır.Gider yerlerine aktarılan en direkt giderler ise giderler ise gider dağıtım tablosu düzenlenmek suretiyle kontrol edilmeli ve burada elde edilen yükleme katsayıları yoluyla hasta maliyetlerine aktarılmalıdır.Hastane işletmelerinde gider taşıyıcıları hasta maliyetleridir. Bu maddede her bir hastaya ilişkin maliyetlerin işlenmesi için hesaplar açılmalıdır. Her bir hastaya ilişkin maliyet hesapları 622-Satılan Hizmet Maliyeti Hesabı altında oluşturulmalıdır.Hasta maliyetlerin açıklanan bu presedüre uygun olarak belirlenmesi verilen hizmetin fiyatlandırılması bakımından da önem taşımaktadır.Verilen hizmetin kalitesi ve süresine göre farklı fiyat belirlenmesi mümkün olmaktadır.Hastane işletmelerinde giderlerin gider yerlerinde toplanması ve dönemler itibariyle izlenmesi suretiyle gider kontrolü ve verimlilik artışı sağlanabilir.Türkiye'de faliyet gösteren bir çok hastane işletmesinde görülmüştür ki yukarıda sıralanan ve açıklanan maliyet muhasebesi işlemleri hemen hemen hiç uygulanmamaktadır. Bu itibarla hastane işletmetleri gerçek anlamda maliyetlerini izlememekte ve durum beraberinde yüksek fiyat uygulamalarını getirmektedir.Çalışma sırasında incelenen eserlerde bu anlamda yani hastane işletmelerinde gider türü, gider yeri ve gider taşıyıcısı şeklinde hasta maliyetlerinin hesasplanması ve tek düzen hesap planına göre kayıtlanması da bulunmamaktadır