Türkiye’de neoliberalizm ve sosyal devletin dönüşümü

Kapitalizmin 1970’li yıllarda içine girdiği kriz ve krizden çıkış için üretilen ekonomikve siyasal yeniden yapılanma stratejileri, önceki döneme ait olan Keynesçilik, refahdevleti, ithal ikamesine dayanan sanayileşme, geleneksel kamu yönetimi gibi politikave uygulamaları rafa kaldırmıştır. 1970’lerin sonundan başlayarak 1980’li yıllardanitibaren neo-liberalizm olarak adlandırılan yeni dönemin ekonomi ve siyasetparadigması, tüm kapitalist ülkeler için yeni bir sosyal ve ekonomik ilişkiler manzarasıyaratmıştır. Bu çalışma söz konusu manzaranın ortaya çıkış sürecinin değişikboyutlarını ele almakta ve devletin yeniden yapılanması sürecinin ana hatlarını ortayaçıkarmayı hedeflemektedir.1980’li yıllardan itibaren tüm dünyada egemen hale gelmeye başlayan neo-liberaliktisat politikalarının genel çerçevesini ve Türkiye’de 30 yılı aşkın bir dönemikapsayan neo-liberal ekonomik ve siyasal dönüşüm sürecini tartıştığımız buçalışmanın giriş niteliğindeki ilk iki bölümünde liberalizm ve neo-liberalizminkavramsal ve programatik çerçevesi ele alınmaktadır. Bu bölümleri izleyen veçalışmanın esas inceleme alanını oluşturan üçüncü ve dördüncü bölümlerinde iseTürkiye’nin ekonomik, sosyal ve siyasal dönüşümü bakımından büyük çaplı birdeğişimi temsil eden bu dönemde devletin kurumsal yapısındaki, ekonomideki vetoplum yaşamındaki rolünün dönüşümüne odaklanılmaktadır. Bu çerçevedeTürkiye’de uygulanan neo-liberal politikaların ilk evresi olan ve “Birinci KuşakYapısal Reformlar” dönemi (1980-1998) ile onu izleyen 1998 IMF Yakın İzlemeAnlaşmasıyla başlayan ve 2001 krizi sonrasında etkin bir şekilde uygulanarak bugüneuzanan İkinci Kuşak Yapısal Reformlar incelenmektedir.İhracata yönelik sanayileşme, ticari ve finansal liberalizasyon, devletin ekonomidekirolünün değiştirilmesi ve payının azaltılması, özelleştirmeler, reel ücretlerin baskıaltına alınması yeni bir kamu yönetimi anlayışının geliştirilmesi gibi ögelerlekarakterize olan neo-liberal dönüşüm sürecinin evreleri ve devletin yenidenyapılandırılmasıyla karakterize olan ikinci evrenin kritik eşikleri çalışmanın odaknoktalarıdır. Bu kritik eşikler ve yeni kurumlar içinde en önemlileri arasındagördüğümüz Kamu Yönetimi Reformu, Düzenleyici Kurumlar, Yatırım Ortamınıİyileştirme Koordinasyon Kurulu ve Kamu İhale Kurumu ayrıca incelenecek veTürkiye’de neo-liberalizmin evrimine ışık tutulmaya çalışılacaktır.--------------------Economical and political reconstructing strategies which were generated to overcomethe crises in capitalism in 1970s had laid aside politics and practices like Keynesianismwhich was belonged to the former era, welfare state, industrialization based on importsubstitution and traditional local government. From the end of 1970s to 1980s, thepolitical and economical paradigm of the new era which was referred as neo-liberalismcreated a new environment of social and economical relations. In this assignment, thedifferent dimensions of the born of this very environment in question were discussedand the revealing the outline of reconstruction process in state was aimed.In first two introductory chapters, in which neo-liberal economy politics which haddominated the world from 1980s and neo-liberal economical and politicaltransformation process in Turkey for more than thirty years were discussed, liberalismand cognitive and programmatic framework of neo-liberalism were addressed. Infollowing third and fourth chapters which formed the main examination part of theassignment, that era which represented the economical, social and politicaltransformation in Turkey in large scale, the transformation of the role of the state inpolity, in economy and social life was focused. In this context, “The First GenerationStructural Reforms” era (1980-1998) which was the first phase of neo-liberal politicalpractices and following “Second Generation Structural Reforms” which was startedpractising in 1998 with IMF Standby Agreement and applied effectively during 2001economical crisis and even reached up to date were analyzed. The phases of the neoliberaltransformation process which was characterized by export-orientedindustrialization, mercantile and financial liberalisation, changing the role of state ineconomy and decreasing its share, privatizations, pressuring real wages, anddeveloping a new understanding in public administration, and the critical thresholdsof the second era which characterized by reconstructing process in the state are themain focal points of this assignment. Those critical thresholds and Public ManagementReform, Regulatory Agencies, CoordinationCommittee for the Improvement of the Investment Environment and PublicProcurement Authority Law which were considered among the most important newerinstitutions are going to be examined and the evolution of neo-liberalism in Turkey isgoing to be attempted to clarify