Dağlık Karabağ sorununda Azerbaycan’ın uluslararası hukuktan doğan meşru müdafaa hakkı

ÖZSSCB’nin dağılması ve Azerbaycan’ın bağımsızlık ilan etmesiyle birlikte Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan Dağlık Karabağ sorunu kökü eskilere dayanan ve halen devam etmekte olan bir sorundur. 1988-1994 yılları arasında Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki çatışmalar sonucunda Ermenistan, Azerbaycan’ın yaklaşık %20 sine karşılık gelen Karabağ bölgesini işgal etmiş ve 1 milyona yakın insan mülteci durumuna düşmüştür. Ermenistan’ın hukuka aykırı kuvvet kullanımı ile başlayan bu süreç, Azerbaycan’ın uluslararası haklarını korumak için çeyrek asırdan beri barışçıl yöntemler kullanmasına ve Birleşmiş Milletler dahil olmak üzere bütün yetkili uluslararası örgütlerin Dağlık Karabağ’ı Azerbaycan toprağı olarak görmesine ve Ermenistan’ın istila girişimini meşru saymamasına rağmen sorun henüz çözülebilmiş değildir. BM Güvenlik Konseyi’nin etkisiz kaldığı ve işgalci ülkeye herhangi bir yaptırım uygulamadığı bu uzun süreç hala sona ermemesinin yanı sıra; ateşkes sürecine Ermenistan tarafı riayet etmediği gibi, hem bölgedeki askeri varlığını artırmış hem de demografik yapıya müdahale etmiştir. Yaşanan bu süreç Azerbaycan’ın tahammül sınırlarını zorlayacak bir seviyeye ulaşmış olup, bir devletin bağımsız ve egemen bir devlet olmasının en önemli şartlarından biri olan toprak bütünlüğü açık bir şekilde ihlal edilmeye devam etmektedir. BM Antlaşmasının 51. maddesi gereği, Azerbaycan’ın meşru müdafaa hakkını kullanmasının önünde hiçbir engel bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Dağlık Karabağ sorunu detaylı bir şekilde irdelenerek, uluslararası hukuk baz alınarak Dağlık Karabağ’ın statüsü örnekleriyle detaylı bir şekilde incelenmiştir. Ayrıca topraklarının bir kısmı işgal altında olan Azerbaycan’ın meşru müdafaa hakkı kullanıp kullanamayacağı uluslararası örnekler çerçevesinde detaylı bir şekilde tartışılmış ve bu hakkının devam ettiği açık bir şekilde ortaya konulmuştur. --------------------ABSTRACTWith the disintegration of the USSR and declaration of independence of Azerbaijan, the Nagorno-Karabakh conflict between Azerbaijan and Armenia has been going on since long time. As a result of the conflict between Azerbaijan and Armenia between 1988-1994; Armenia occupied the Karabakh region, which corresponds to about 20% of Azerbaijan, and about one million people have become refugees.This process, which started with the force entry of Armenia, has not yet been solved, although Azerbaijan has been using peaceful methods to protect its international rights for a quarter century and all competent international organizations including the United Nationsregard Nagorno-Karabakh as Azerbaijani region and do not legitimate the Armenian invasion attempt. Besides this long process in which the UN Security Council has been ineffective and has not imposed sanctions on the occupying countryis still in the end, the Armenian side did not complied the ceasefire process and increased its military presence in the region and intervened in the demographic structure. This process has reached a level that forced the tolerance limits of Azerbaijan, and the territorial integrity, which is one of the most important conditions of independence and sovereignty of a state, continues to be clearly violated.There is no obstacle to the exercise of the right to self-defense of Azerbaijan under Article 51 of the UN Charter.The aim of this study is to examine the Nagorno-Karabakh problem in detail and examine it in detail with the examples of Nagorno-Karabakh's status based on international law.In addition, Azerbaijan, a part of its territory occupied, has been discussed in detail in the context of international examples of whether or not to apply the right to self-defense, and it has been clearly demonstrated that this right continues