İlköğretim öğrencilerinin resimlerinde renk ve duygu ilişkisi ve kırmızının öğrencilerde yarattığı kavramsal ve simgesel çağrışımlar

ÖZETİLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN RESİMLERİNDE RENK VE DUYGU İLİŞKİSİ VE KIRMIZININ ÖĞRENCİLERDE YARATTIĞI KAVRAMSAL VE SİMGESEL ÇAĞRIŞIMLARAraştırmanın birinci amacı, ilköğretim öğrencilerinin renkler ve duyguları arasında kurdukları bağı tespit edebilmektir. Bu amaçla, İlköğretim 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin tercih ettikleri renk ve duygu ilişkilerinin belirlenmesine yönelik “Renk ve Duygu İlişkisi Anketi” geliştirilmiştir. Anket, öğrencilerin mutluluk, öfke, sevgi ve üzüntü gibi duygularını sarı, kırmızı, mavi, yeşil, mor ve turuncu renklerinden biriyle özdeşleştirmelerine yöneliktir ve ilköğretim 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinden 273 kız, 321 erkek olmak üzere 594 kişilik örneklem grubuna uygulanmıştır. “Renk ve Duygu İlişkisi Anketi”nin geliştirilmesi sırasında pilot uygulamalar yapılmış ve en uygun haline gelene kadar geliştirilmiştir. Anketin uygulanması sonucunda elde edilen bulgulara göre, araştırmaya katılan grubun çoğunluğunun, sevgi ve öfke duygularını kırmızı, mutluluk duygusunu mavi, üzüntü duygusunu mor renkleriyle ilişkilendirdikleri görülmüştür. Araştırmanın ikinci amacı, renk ve duygu ilişkisinin temelinde yer alan kavramsal ve simgesel çağrışımların rolünü kırmızı rengi özelinde ortaya koymaktır. Bu doğrultuda yapılacak bir çalışma çocukların zihinsel ve sanatsal gelişimini anlamamıza yardımcı olacaktır. Türk toplumunda geçmişten bugüne, tarihsel, toplumsal ve sanatsal önemi olan kırmızının öğrencilerde yarattığı kavramsal ve simgesel çağrışımların neler olduğunun belirlenmesi amacıyla “Kırmızı Renginin Kavramsal ve Simgesel Çağrışımları Ölçeği” geliştirilmiştir. Ölçek, son halini alana kadar bir dizi pilot uygulamaya tabi tutulmuş, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. “Kırmızı Renginin Kavramsal ve Simgesel Çağrışımları Ölçeği” için yapılan faktör analizleri sonucunda iki alt ölçeğin ortaya çıktığı görülmüştür. Birinci alt ölçek, “Kırmızı Renginin Kavramsal Çağrışımları Alt Ölçeği”, ikinci alt ölçek ise “Kırmızı Renginin Simgesel Çağrışımları Alt Ölçeği”dir. Ölçeğin geçerlik-güvenirlik çalışmaları da iki alt ölçek için ayrı ayrı yapılmıştır. “Kırmızı Renginin Kavramsal Çağrışımları Alt Ölçeği” kırmızının öğrencilerde yarattığı kavramsal çağrışımları ölçmek üzere toplam 9 maddeden, “Kırmızı Renginin Simgesel Çağrışımları Alt Ölçeği” ise kırmızının öğrencilerde yarattığı simgesel çağrışımları ölçmek üzere toplam 7 maddeden oluşturulmuştur.“Kırmızı Renginin Kavramsal ve Simgesel Çağrışımları Ölçeği”nin “Kırmızı Renginin Kavramsal Çağrışımları Alt Ölçeği” toplam puanlarının Test-Tekrar Test İlişkili Grup t Testi sonuçları, devamlılık katsayısının yüksek olması (r=0,782) ve bu değerin p<,001 düzeyinde anlamlı olması, yüksek korelasyona paralel olarak ilişkili grup t testinin sonucunun da istatiksel açıdan anlamsız olması (p<,05) bu alt ölçeğin güvenirliliğinin yüksek olduğunu göstermiştir. “Kırmızı Renginin Kavramsal Çağrışımları Alt Ölçeği”nin güvenirlik katsayılarında ise en yüksek sonucu Cronbach Alfa katsayısı (0,775), en düşük Gutman (0,758) vermiştir. “Kırmızı Renginin Kavramsal Çağrışımları Alt Ölçeği” için yapılan madde analizleri sonuçlarına göre; ölçeğin madde toplam kolerasyonları, 737 ile 513 değerleri arasında; madde kalan korelasyonları ise 653 ile 546 değerleri arasında değişmektedir. Ayrıca maddelerin madde toplam ve madde kalan bazında p<,001 düzeyinde anlamlı olması bu alt ölçeğin tüm maddelerinin güvenilir olduğunu göstermiştir. “Kırmızı Renginin Kavramsal ve Simgesel Çağrışımları Ölçeği”nin “Kırmızı Renginin Simgesel Çağrışımları Alt Ölçeği” toplam puanlarının Test-Tekrar Test İlişkili Grup t Testi sonuçları, devamlılık katsayısının yüksek olması (r=0,764) ve bu değerin p<,001 düzeyinde anlamlı olması, yüksek korelasyona paralel olarak ilişkili grup t testinin sonucunun da istatiksel açıdan anlamsız olması (p<,05) bu alt ölçeğin güvenirliliğinin yüksek olduğunu göstermiştir. “Kırmızı Renginin Simgesel Çağrışımları Alt Ölçeği”nin güvenirlik katsayılarında ise en yüksek sonucu Cronbach Alfa katsayısı (0,793), en düşük Gutman (0,739) vermiştir. “Kırmızı Renginin Simgesel Çağrışımları Alt Ölçeği” için yapılan madde analizleri sonuçlarına göre; ölçeğin madde toplam kolerasyonları, 787 ile 611 değerleri arasında; madde kalan korelasyonları ise 664 ile 564 değerleri arasında değişmektedir. Ayrıca maddelerin madde toplam ve madde kalan bazında p<,001 düzeyinde anlamlı olması bu alt ölçeğin tüm maddelerinin güvenilir olduğunu göstermiştir.Geçerlik-güvenirlik çalışmalarından sonra ölçek en son, on altı maddelik, kavramsal ve simgesel çağrışımlar olmak üzere iki alt ölçekten oluşan son haliyle uygulanmıştır. Araştırmada, öğrencilerin kırmızının kavramsal ve simgesel çağrışımları, demografik değişkenler (yaş, cinsiyet, anne-babanın eğitim durumu, kırmızıyı resimlerinde kullanma sıklığı, son günlerde kendilerini nasıl hissettikleri, genelde kendilerini nasıl hissettikleri) açısından da karşılaştırılmıştır. Ölçek, ilköğretim 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinden 273 kız, 321 erkek olmak üzere 594 kişilik örneklem grubuna uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda elde edilen bulgulara göre, ilköğretim öğrencilerinin çoğunun, kırmızı rengini kavramsal ve simgesel olarak algıladıkları görülmüştür. Ölçek maddeleri hazırlanırken, Türk toplumunda kırmızı rengine yüklenen olumlu veya olumsuz anlamlar göz önünde bulundurulmuştur. Buna göre öğrencilerin, kırmızı rengini algılayışlarında, yaşadıkları toplumda geçerli olan anlayışlar, kavramsal ve simgesel çağrışımlarıyla paralellikler gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın sonraki aşamasında renk ve duygu ilişkisinin ilköğretim 4 ve 7. sınıf öğrencilerinin resimlerine yansıyıp yansımadığının belirlenmesi amacıyla uygulama çalışması yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini, ilköğretim 4 ve 7. sınıflarına devam eden 71 kız, 57 erkek olmak üzere 128 öğrenci oluşturmaktadır. Bu öğrenciler, “Mutluluk”, “Öfke”, “Sevgi” ve “Üzüntü” konulu toplam 512 adet resim yapmışlardır. Resimlerin değerlendirilmesi için alanında uzman öğretmenlerden oluşturulan araştırma grubunun elde ettiği sonuçlara göre öğrencilerin büyük çoğunluğunun, daha önce “Renk ve Duygu İlişkisi Anketi”nde duygularıyla ilişkilendirdikleri renkleri, aynı konulu resimlerinde de yoğunlukla kullandıklarını görülmüştür. Bu sonuca göre öğrencilerin renkler ve duyguları arasında bir ilişki olduğu ve bunu resimlerinde de uyguladıkları tespit edilmiştir.Anahtar Sözcükler: Çocuk resimleri, renk, duygu, kırmızı, kavramsal çağrışım, simgesel çağrışım.ABSTRACTTHE CONNECTION OF COLOR AND SENSATION IN THE DRAWINGS OF PRIMARY SCHOOL STUDENTS, AND THE CONCEPTUAL AND SYMBOLIC CONNOTATIONS OF THE RED COLOR IN THE STUDENTS The first goal of our study is to explore the connection between colors and sensations, established by the primary school students. For this goal, we developed the “Survey of Color-Sensation Connection” centering on identifying the connections between color and sensation, preferred by 4., 5., 6., 7., and 8. level-primary school students. This survey is directed to make the students to identify their sensations such as happiness, anger, affection and sadness with one of the colors of yellow, red, blue, green, purple and orange; and it is carried out with the sampling group of 594 students (273 females and 321 males) from 4., 5., 6., 7., and 8. level-primary school students. Through some pilot applications, the “Survey of Color-Sensation Connection” was revised gradually, until it was evolved into the most appropriate design. According to the findings gathered from this survey, we came to the conclusion that the majority of the students, participated in the survey, associated the sensations of affection and anger with the color red, the sensation of happiness with the color blue, and the sensation of sadness with the color purple.The second goal of our study is to identify the role of conceptual and symbolic connotations that have taken their roots from color-sensation connection, by focusing on the red color, in private. A study targeting this goal would help us understand the intellectual and artistic developments of children. In order to disclose the conceptual and symbolic connotations in the children’s minds created by the red color, keeping its historical, social and artistic importance in the Turkish society from past to present, we designed the “Scale for the Conceptual and Symbolic Connotations by the Red Color”. The scale had been taken to the validity and reliability tests through a series of pilot applications by the time it modified to the final form.Two sub-scales emerged after the factorial analysis implemented for the “Scale for the Conceptual and Symbolic Connotations by the Red Color”. The first is the “Sub-scale for the Conceptual Connotations by the Red Color”, and the second is the “Sub-scale for the Symbolic Connotations by the Red Color”. The validity and reliability tests were separately taken for both sub-scales. The “Sub-scale for the Conceptual Connotations by the Red Color” contains 9 items observing the conceptual connotations evoked by the red color in the students’ minds, and the “Sub-scale for the Symbolic Connotations by the Red Color” contains 7 items observing the symbolic connotations evoked by the red color in the students’ minds.The results of Test-Again-Test Relational Group t Test on the total values in the “Sub-scale for the Conceptual Connotations by the Red Color” of the “Scale for the Conceptual and Symbolic Connotations by the Red Color”, the high value in the continuity coefficient (r=0,782), and the significance of this value in the p<,001, and accordingly to the high correlation, the statistical insignificance in the result of the relational group t test (p<,05) indicate the high reliability of this sub-scale. In the reliability coefficients of the “Sub-scale for the Conceptual Connotations by the Red Color”, the highest result is Cronbach Alpha coefficient (0,775), and the lowest result is Gutman (0,758). According to the results of item analysis for the “Sub-scale for the Conceptual Connotations by the Red Color”, the total-item correlations of the scale change between 737-513, and the residual item correlations change between 653-546. In addition, the significance of the items in the bases of total-item and residual item (in the level of p<,001) indicates all items of the scale are reliable. After validity-reliability tests, the final form of the scale consists of sixteen items with two sub-scales, one is the conceptual connotations and the other is symbolic connotations. In the study, the conceptual and symbolic connotations inspired by the red color were also examined regarding demographic variables (age, sex, educational backgrounds of the parents, frequency of using the red color in the drawings, how they feel recently, how they feel usually). The scale was applied on the sampling group of 594 students (273 females and 321 males) from 4., 5., 6., 7., and 8. level-primary school students. According to the findings gathered from the study, it was found out that most of the primary school students perceived the red color conceptually and symbolically. When preparing the items of the scale, the positive and negative senses attributed to the red color in the Turkish society were respected. From this point of view, it was concluded that the students’ conceptual and symbolic perception of the red is similar to the common perception of the social environment in which they live.In the next level of our study, it was implemented an application to identify if the connection of color and sensation reflects on the drawings of the 4. and 7. level primary school students, or not. The sampling group of this study was composed of 128 students (71 females and 57 males) from 4. and 7. level primary school students. These students draw 512 pictures related to “happiness”, “anger”, “affection”, and “sadness”. According to the results reached by the research group, composed of the teachers professional in the field, for evaluating the pictures, it was seen that the considerable majority of the students frequently use the same colors as they previously associated with their sensations in the “Survey of Color-Sensation Connection”. Thus, it was detected that there is a connection between colors and sensations, and the students disclosed this connection in their drawings. Keywords: Drawings of children, color, sensation, red, conceptual association, symbolic association