Türkiye’de deniz yolu ulaşımı ve İDO’nun mali yapısının analizi

ÖZETTÜRKİYE’DE DENİZYOLU ULAŞIMI VE İDO’NUN MALİ YAPISININ ANALİZİ21.YY ile birlikte çevre dostu ulaşım teknolojileri önem kazanırken, kara ve hava ulaşımında meydana gelen kazaların çokluğu ihmal edilen deniz yolcu taşımacılığı sektörünü tekrar hareketlendirmiştir. Bu gelişmelere paralel olarak, Türkiye’nin tek mega kenti olan İstanbul’da, taşıma kapasitesi, yolcu sayısı ve filosu itibariyle İDO A.Ş. dünyanın en büyük deniz otobüsü firmalarından biri haline gelmiştir. İDO AŞ’nin sunduğu hizmetlerin kalitesi, atılımı ve mali durumu da sürekli kamuoyunda gündeme gelmektedir. Zira İDO AŞ gibi borsada işlem gören ve kamuya ait bir şirketin bilanço ve gelir tabloları gibi ana muhasebe verileri belirli dönemlerde deklare edilerek ilgililerin dikkatine sunulmaktadır.Bu anlamda bu tez çalışmasının amacı 2011 yılı Nisan ayında özelleştirilme kapsamında satılan İDO AŞ’nin son üç yıllık mali yönden analizini yapmaktır. Ayrıca araştırmada, söz konusu kamu şirketinin özelleştirilmesi sonucunda elde edilen gelirin ne kadar reel ve karlı olduğu konusunda da değerlendirme yapılmaktadır. Bu temel hedefler ve amaçlar doğrultusunda yapılan çalışmada; 2009 yılı itibariyle bilanço büyüklüğü 600 Milyon TL civarında olan İDO AŞ’nin, bu büyüklüğe paralel gelir elde edemediği ve şirketin kar oranlarının bilanço ve gelir tablolarına oranla oldukça sınırlı kaldığı tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda İDO AŞ’nin2008 yılında kar eden bir şirketken, özelleştirme sürecine girdiği 2009 yılından itibaren zarar etmeye başladığı, 2010 yılında bu zararın devam ettiği, şirketin satışa çıkarılması ile birlikte mali değerinin hızla azaldığı görülmüştür. Son olarak yapılan çalışmada çıkan sonuçlara göre, İDO AŞ’nin özelleştirilmesi sonucunda elde edilen kamu gelirinin reel ve karlı olduğu anlaşılmıştır. Bu kapsamda satıştan elde edilen 861.550.000 doların şirketin rayiç bedelini yansıttığı, şirketin özelleştirilmesinin “kamu yararına bir satış” olduğu yapılan araştırma sonucunda değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Denizyolu Ulaşımı, Bilanço, Gelir Tablosu, Karşılaştırmalı Mali Analiz,İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş.SUMMARYMARITIME TRANSPORT IN TURKEY AND ANALYSIS OF FINANCIAL STRUCTURE OF IDOThedevelopmentswithintheenvironment-friendy transport technologies, combinedwiththeconsiderablenumber of accidentsexperiencedundertherealm of airandroad transport have re-emphasizedtheimpotance of carriage of passangersbysea. Paralleltosubjectdevelopments, IDO A.S. becameone of thethelargestpassengerferry (a.k.a ‘sea-bus’) firm in theworld, operatingwithinthedistrict of thesingle “mega-city” in Turkey, namelyIstanbul. IDO has a highpublicprofile, repeatedlyappearing on themediawiththequality of itsservicesandsoundfinancialstanding. Moreover, IDO, quitelike a companylisted on thestock market, sharesitsfinancialfiguresandearningdataswiththepublic.Thepupose of thepresentdissertation is toconduct a financialanalysis of thepast 3 years of IDO which had beenprivatized in April 2011. Furthermore, an evaluationregardingtheprofitability of thesaidprivatizationandtheproportionality of thereal-incomeobtainedout of thisprivatizationwillalso be studied. Thefindings of thepresentdissertationpointoutthat; IDO has failedtoproduce an incomematchingitsbalancevolume of 600 Million TL recorded in theyear 2009 anditsprofitfigureswereconsiderablelow, comparedtoitsbalance&incomesheets. It has furtherbeenestablished, while in 2008 IDO was a revenuegeneratingcompany, withtheintroduction of theprivatizationprocess in 2009 it startedrecordinglossesandthesamecontinued 2010 withthefinancialvalue of thecompanydiminishingrapidly at thestage of listingforsale.Finally, it has beenestablishedthat, privatization of IDO was a profitableandrealincomegeneratingdecisionforthepart of publicinterest. It has beenalsolaidoutthatthe USD 86,550,000obtainedfromthesalereflectsthetrue market value of theenterpriseandtherefore can be considered as a privatization in the “benefit of thepublic”.KeyWords:Maritime Transport, Balance,Income Statement, Comparative Financial Analysis,IstanbulSeabuses J.S.C