Türk bankacılık sektöründe yoğunlaşma ve rekabet ilişkisinin değerlendirilmesi

ÖZETBankacılık sektörü 1980’li yıllardan itibaren tüm dünyada finansal serbestleşme ve küreselleşme, teknolojik gelişmeler, devlet politikaları ve deregülasyonlar, birleşme ve satın almaların artması ve finansal krizler gibi nedenlerle değişikliğe uğradı. Bu değişikliklerle birlikte dünya genelinde banka sayılarında azalış ve yoğunlaşma oranlarında artış trendi söz konusudur. Bankacılık sektöründe yoğunlaşmanın artması piyasa yapısını, sektördeki rekabeti, bankaların maliyet ve karlılık etkinliğini, piyasa faiz oranlarını ve sistemik istikrarı etkilemektedir. Türk bankacılık sektöründe 2000’li yıllardan itibaren banka sayılarında azalma ve yoğunlaşmada artış görülmektedir. Çalışmada Türk bankacılık sektöründe yoğunlaşmanın boyutları ve yoğunlaşma ile rekabet arasındaki ilişki incelendi. 1992 ve 2012 yılları arasında faaliyet gösteren ticari bankaların verileri ile Türk bankacılık sektöründeki yoğunlaşma oranı k-banka yoğunlaşma oranı ve Herfindahl- Hirschman endeksi kullanılarak ölçüldü. Sektördeki rekabet düzeyinin ölçülmesi için Panzar Rosse modelinden yararlanıldı. Modelin tahmin sonuçlarına göre Türk bankacılık sektöründe yoğunlaşma ile rekabet arasında kalıcı bir ilişki olmadığı görüldü. Çalışmada yoğunlaşmanın rekabeti belirleyen ana unsur olmadığı sonucuna ulaşıldı.Anahtar kelimeler: Bankacılıkta yoğunlaşma, k-banka yoğunlaşma oranı, Herfindahl-Hirschman endeksi, bankacılıkta rekabet, Panzar Rosse modeli.ABSTRACTBanking industry world wide has been transformed due to financial liberalization and globalization, technological developments, government policies and deregulation of financial services, increase in mergers and acqusitions and financial crises since 1980. With these changes, there is a trend to decrease in number of banks and increase in banking concentration. Increase in banking concentration has effect on market structure, competition, cost efficiency and profit efficiency of banks, market interest rates and systemic stability. Decrease in number of banks and increse in banking concentration dominates the Turkish banking industry begining from year 2000. Size of banking concentration and relationship between concentration and competion in Turkish banking industry were investigated in this study. Using data of commercial deposit banks in Turkey from 1992 to 2012, banking concentration ratio was measured by k-bank concentration ratio and Herfindahl- Hirschman index. Competition degree was measured by using Panzar Rosse model. The results of model suggest that there is no permanent relation between banking concentration and competition. In this study, it is resulted that banking concentration is not main factor determining the bank competition. Keywords: banking concentration, k-bank concentration ratio, Herfindahl-Hirschman index, bank competition, Panzar Rosse model