Medeni yargılama hukukunda avukatın delillerin toplanmasındaki rolü

ÖZETTakdim edilen bu doktora tezinin konusu medeni yargıda delillerin toplanmasındaavukatın rolüdür.Bu bağlamda, Av.K m.2/III hükmünde öngörülen ve hukukumuzda avukatındeliller bakımından rolüne de temas eden, dava ve duruşma öncesinde avukat marifetiylebilgi ve belge toplama aracının açıklanması araştırmanın temel amacını teşkiletmiştir.Çalışmada, mukayeseli araştırma yöntemine başvurulmuştur.Birinci bölümde, avukatın hukuk sistemindeki ve yargılamadaki rolü araştırılmış;onun hukuk sisteminde müvekkil hak ve menfaatlerini hatalı karar veya uygulamalardankoruma amacıyla hareket ettiği ve yargılamada tarafın usuli hak ve yükümlülüklerini yerinegetirmesine yardım ettiği tespit edilmiştir.İkinci bölümde, mukayeseli hukuktaki temel yargılama sistem modelleri ile bunlardakidelil toplama süreçleri incelenmiştir.Ayrıca, hukuk sisteminde hukukumuzdaki araca benzerbir bilgi ve belge toplama aracına yer veren Japon yargılama modelindeki delil toplamayöntem ve araçlarının yanısıra, mukayeseli hukuktaki gelişmelerin yönüne işaret edenAvrupa Birliği “Yeknesak Medeni Usul Kodu Taslağı” ve ALI/UNIDROIT “UlusötesiMedeni Usul İlke ve Kuralları”ndaki çözümlere de bakılmıştır.Japon medeni usulü de dahilolmak üzere yeknesak kod ve kurallarda, batı hukuk geleneği bakımından karma yargılamasistem modeli yaklaşımının hakim olduğu ve yargılama süjeleri arasında dengeli bir roldağılımının benimsendiği görülmüş; mukayeseli hukuktaki gelişmelerin mahkeme vetarafların delillere birlikte erişebilmesine imkan sağlayan çözümler yönünde olduğu tespitedilmiştir.Üçüncü bölümde, Av.K m.2/III hükmünde öngörülen, avukat marifeti ile dava veyaduruşma öncesi bilgi ve belge toplama aracı, ilk iki bölümdeki incelemelerin ışığı altında,incelenmiş;konusu,usulü, kapsamı ve yükümlüler ile avukatın sorumlulukları belirlenmeyeçalışılmıştır.Çalışmada, Av.K m.2/III hükmünde öngörülen aracın etkinliği açısından ilave yasaldüzenlemelere gerek olduğu saptanmış;ayrıca, avukatın dava ve duruşma öncesi bilgitoplama ve delil araştırma faaliyetinin belgelerle sınırlı kalmayıp şahitleri de kapsayabileceğibelirlenmiştir.Her iki açıdan, bazı mevzuat değişiklikleri önerilmiştir.ABSTRACTThe topic of this doctorate thesis is the role of lawyer gathering evidence in civilprocedure.In this context, to explain the instrument of gathering information and documenton pre-action and pre-trial periods, which is placed in Lawyering Act art 2/III and makescontact with the role of lawyer in relation to evidence, is the subject matter of the thesis.Comparative research method had been used in this work.In the first part of the thesis, the role of lawyer in legal system and proceeding wereresearched and it was established that s/he serves to protect client’s right and interestfrom faulty judgements and practices and that s/he helps litigant at proceeding.In the second part, proceeding systems and models also process of gathering evidencein Western Legal Tradition were investigated. Moreover, Japan civil procedure which givesa place instrument of gathering information and document like Turkish Law was examinedalongside of the relaeted solutions in EU European Model Code of Civil Procedure Draft andin addition to ALI/UNIDROIT Transnational Principles and Rules of Civil Procedure at aglance. In this Codes and Rules, with respect to Western Legal Tradition, has been seen thatthey are of mixed proceeding system and that they adopted a balanced approach aboutdivision of labour between judge and parties.Accordingly, it was established that currentcivil procedure recognized that judge and parties/advocates access to evidence just in time.In the third part, in the light of the first and the second part, instrument of gatheringinformation and evidence on pre-action and pre-trial through the agency of lawyer which isplaced in Lawyering Act art 2/III was examined and also subject, method,scope and lawyer’sand obliged’s liabilities were tried to established.In this research, in terms of efficiency of the instrument which is placed LawyeringAct art.2/III, the requirement for supplement legal arrangement was established. Moreover, itwas established that lawyer’s activity on gathering information and evidence during preactionand pre-trial periods should not be limited on documents but ıt should also coverpotential witness.Therefore, certain amendments have been suggested