Türkiye Türkçesinde adlık yüklemlik ulamı (ek fiil)

Bu çalışmada, Türkiye Türkçesinde genellikle “ek fiilin çekimi” olarak adlandırılan morfolojik birimler incelenmektedir. Söz konusu birimler, çalışmada “adlık yüklemlik ulamı şekilleri” olarak adlandırılmaktadır.Adlık yüklemlik ulamı, üç özel ulamdan meydana gelmektedir: Adlık bildirme kipliği ulamı (“bildirme ekleri”), adlık dolaylılık (rivayet) kipliği ulamı [“ek fiilin duyulan (öğrenilen) geçmiş zaman kipi”] ve adlık pekiştirme (kuvvetlendirme) kipliği ulamı (+Dİr şekli). Bu şekiller, “yargı”nın yanı sıra “kiplik”, “zaman” ve “eden (fail)” anlamlarına sahiptirler.Adlık bildirme kipliği ulamı, iletilen yargının gerçekle örtüştüğünü bildiren adlık bitimli şahıs şekilleri topluluğudur. Bu ulamın adlık bildirme (haber) kipliği şimdiki zaman (öğrenci+yim, öğrenci+sin, öğrenci+ø…) ve adlık bildirme kipliği geçmiş zaman ulamı (öğrenci+ydi+m, öğrenci+ydi+n, öğrenci+ydi+ø…) olmak üzere iki özel zaman ulamı vardır. Adlık dolaylılık kipliği ulamı, kendisine şahıs eki getirilen imiş yarı analitik ekiyle kurulur. İletilen yargı içeriğinin dolaylı yoldan edinilmiş olduğunu bildiren bitimli şekiller topluluğudur. Bu ulam şekilleri, sahip oldukları “dolaylılık kipliği anlamı” vasıtasıyla “öğrenilmişlik”, “çıkarsama”, “varsayma”, “küçümseme” gibi nüansları iletebilir: hatalı+ymış+ım, hatalı+ymış+sın, hatalı+ymış+ø…Adlık pekiştirme (kuvvetlendirme) kipliği ulamı, getirildiği adlık bitimli kelime şeklinin anlam bileşenine ikincil kiplik anlamı olarak pekiştirme kipliği anlamı katan ve +Dİr şeklinden ibaret olan ikincil kiplik ulamıdır. Bu kiplik anlamı vasıtasıyla konuşucu “kesinlik”, “olasılık”, “beklenti”, “tahmin”, “varsayım” gibi nüansları pekiştirir.Adlıklara ulanan +sE şekli ise adlık yüklemlik ulamının bir şekli değildir. Söz konusu şekil, bu çalışmada adlık çekimi ulamlarından biri olan adlık belirteç (zarfsı) kategorisi şekli olarak değerlendirilmektedir.--------------------In this study, it was focused on the morphological units, which generally is called “substantive verb”, “predicative verb”, “verb of predication” etc. These morphological units are named “nominal predicative category forms” in this study.In this work, Turkish nominal predicative category forms are analysed and classified. Nominal predicative category in Turkish consists of three subcategories: Nominal indicative modality category, nominal evidential modality category and nominal generalizing modality category.Nominal indicative modality category forms indicate that be suitable to true of transmitted judgment. There are two special subcategories in this category: Present tense category of nominal indicative modality (öğrenci+yim, öğrenci+sin, öğrenci+ø…) and past tense category of nominal indicative modality (öğrenci+ydi+m, öğrenci+ydi+n, öğrenci+ydi+ø…).Nominal evidential modality category forms are constituted with adding personal endings to imiş semi-analytical morpheme. This category forms indicate that be acquired indirectly of transmitted judgment. This category forms can indicate “narrative”, “inference”, “hypothesis”, “disdain” etc. nuances by “evidential modality meaning”: hatalı+ymış+ım, hatalı+ymış+sın, hatalı+ymış+ø…Nominal generalizing modality category is secondary modality category that formed of just “+Dİr” form. Form +Dİr adds to intensification modality meaning to added nominal finit word form as secondary modality meaning. By this modality meanings, the speaker intensifies to “certainty”, “possibility”, “expectation”, “guess”, “hypothesis” etc. nuances.The conditional copula (+sE) that attached to nominals, is not form of nominal predicative category. In this work this form is interpreted as nominal adverbial category form