The relation between inflation and petroleum: the case of Turkey

ÖZETPetrol fiyatlarının enflasyon üzerinde yaratmış olduğu etkiler, literatürde çeşitli çalışmalarakonu olmuştur. Bu çalışmaların bir çoğu başta A.B.D olmak üzere gelişmiş ülkeler içinyapılmıştır. Türkiye ekonomisi için petrol fiyatlarının enflasyonist etkilerini inceleyen yeterlisayıda çalışma bulunmaması, bu çalışmayı incelememin ana nedenidir.Petrol fiyatları, arz ve talep cephesinden kaynaklanan bir takım nedenler ile geçmiştengünümüze çeşitli dalgalanmalar göstermiştir. Özellikle, Orta-Doğu bölgesindeki savaşlar,yüksek politik gerilim ve bu ülkelerin A.B.D ve batı ülkeleriyle olan problemli ilişkilerineticesinde petrol fiyatları yükselmiştir. Bunun yanında, son yıllarda gelişmekte olanülkelerin artan petrol talepleri, spekülasyonlar, doların devalüasyonu ve A.B.Dekonomisindeki durgunluk nedeniyle de petrol fiyatları talep cephesi kaynaklı nedenlerleyükselmiştir.Çalışmamızın literatür kısmında gelişmiş ülkeler için yapılmış olan çalışmalarındeğerlendirmeleri, petrol fiyatlarının özellikle 1980 öncesi ve 1980 sonrası enflasyonistetkilerinin farklılıklarına dikkat çekmektedir. Petrol fiyatlarının 1980 öncesinde anlamlıenflasyonist etkilerinin varlığı vurgulanıp, bu anlamlı etkilerin 1980 sonrası dönemde ortadankalktığı belirtilmektedir. Bunun yanında, petrol fiyatlarının enflasyonist etkilerinin enerjiyoğunluğu miktarıyla paralel olduğu belirtilmektedir.Bu çalışmada yapılan tarihsel değerlendirme, Türkiye ekonomisinde petrol fiyatları ileenflasyon arasındaki düzensizliği göstermektedir. Petrol fiyatlarındaki artış sonucunda, çeşitlidönemlerde enflasyonun yükseldiği, bunun yanında çeşitli dönemlerdeki petrol fiyatartışlarının enflasyonu arttırmadığı görülmektedir. Bu düzensiz ilişkinin yanında, yapılanekonometrik tahmin ile 1980-2009 yılları arasında ham petrol fiyat değişimlerinin Türkiyeekonomisinde enflasyon oranıyla anlamsız bir ilişkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.Dolayısıyla, Türkiye ekonomisi için petrol fiyatları ile enflasyon arasında, istatistiksel olarakdüzensiz, ekonometrik olarak anlamsız bir ilişki elde edilmiştir. Bu düzensizliğin bir nedeniniekonominin mevcut konjonktürü ile açıklayabiliriz. Yani, ekonominin mevcut durumu petrolfiyatlarının enflasyonist etkilerinin tüketicinin satın aldığı petrol, petrol ürünleri ve petrol ileilişkili olan ürünlere yansıtılmasında temel rol oynamaktadır. Bunun yanında, petrol ve petrolürünlerinden alınan vergilerin ham petrol fiyatlarındaki değişimlerden daha yüksek değiştiğigörülmektedir. Bu ilişkinin anlamsızlığının bir başka deyişle hesaplanabilirliğindeki güçlüğünbir diğer nedeni de yapılan keyfi ve yanlış zamlardır.SUMMARYThe effects of oil price changes on inflation have been the subject of many studies. Most ofthese studies have been examined for developed countries, especially U.S. There isn’t enoughstudy for Turkish economy and this is the main reason of preparing this study.Oil prices have changed by different reasons from supply and demand sides. Especially, warsin the Middle-East, high politic tension in this area are the main reasons of oil pricefluctuations from supply side. Beside, increasing oil demand of developing countries,speculations, davaluation of dolar and stagnation in U.S economy are the main reasons fromdemand side recent years.The evaluations of the studies in the literature part show that there is a structural change in oilmarket in developed countries after 1980. The results of these studies show that, oil pricechanges had significant effects on inflation before 1980, which didn’t have after 1980.Besides, the effects of oil studies on inflation are indicated as paralel with energy intensity inthese studies.The historical evaluations in this study show that there is an irregular relationship between oilprices and inflation for Turkish economy. Oil price changes caused to increase of inflation indifferent terms, which didn’t caused in different terms. Besides, econometric estimation forTurkish economy show that there isn’t a significant relationship between crude oil pricechanges and inflation for 1980-2009 period.One of the main reason of this irregular and insignificant relationship is the economicsituation of the country. If the economic situation of the country is available, the govermentcan dispose the negative effects of oil price changes. Besides, oil consumption and privateconsumption taxes have changed higher than crude oil price changes in Turkish economy.This is another reason of the difficulty of calculating oil price changes on inflation