Türkiye’de kullanılan özelleştirme yöntemlerinin analizi

Tez Özeti Bu çalışmada, 1984-2004 yılları arasında Türkiye’de kullanılan özelleştirme yöntemlerinin analizi yapılmıştır. Kullanılan özelleştirme yöntemlerinin ortaya çıkardığı sorunlar ve bu sorunlara çözüm önerileri geliştirilmiştir.Yapılan istatistik analizi sonucunda frekans özelleştirme yöntemi “blok satış yöntemi”, frekans özelleştirme ihale yöntemi ise “pazarlık yöntemi” olarak tespit edilmiştir.Frekans özelleştirme yöntemleri istihdam, yatırım ve kamu gelirleri açısından değerlendirilmiştir. Asimetrik enformasyon, risklerin farklı algılanması, müzayedeye katılanların aralarındaki gizli anlaşmalar, rakipleri pazara sokmama amacıyla yapılan davranışlar, hesap edilemeyen dışsallıklar, yüksek işlem maliyetleri, tahmin edilemeyen subvansiyonlar, yeniden yapılanma maliyetleri, Coase tahmini, siyasi bağımlılık yaratma, müzakere maliyetleri, özelleştirme sonrasında devletin müdahalesine imkan tanıyan yöntemlerin güçsüzlüğü gibi faktörlerin etkisiyle frekans özelleştirme yöntemlerinin etkin olarak kullanılamaması sonucunda Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın portföyündeki kuruluşların ardından istihdam azalması tespit edilmiştir. Özellikle kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyet gösteren tesislerde özelleştirme uygulamaları sonucunda çok sayıda tesisin kapandığı saptanmıştır.Öte yandan banka özelleştirmelerinde frekans özelleştirme yöntemlerinin etkin olarak kullanılamaması sonucunda kamu harcamalarında gereksiz artışlara neden olunmuştur. Buna karşın, yap-işlet, yap-işlet- devret ve serbestleştirme yöntemi ile yapılan özelleştirme uygulamalarında istihdama ve yatırımlara katkı tespit edilmiştir. Fakat bu türden özelleştirme uygulamalarının genellikle gelişmiş yörelerde gerçekleşmesi, kalkınmada öncelikli yörelerde yapılan özelleştirmelerin ortaya çıkardığı olumsuzlukları giderememiştir.AbstractIn this study analysis of privatization methods used in Turkey between 1984-2004 is made. The problems created by the utilized privatization methods and suggestions for solution to these problems were developed. As a result of the statistical analysis conducted, frequency privatization method and frequency privatization tender method are determined as “block sales method” and “bargaining method” respectively. Frequency privatization methods are evaluated with respect to employment, investment and public revenue.As a result of the unefficient utilization of the frequency privatization methods with the effect of factors such as asymmetrical information, difference in perception of the risks, secret agreements among tender participants, behaviours aiming to prevent the competitors entering the market, outside factors that can not be calculated, high transaction costs, unestimated subsidies, costs of re-organization, Coase conjecture, creating political dependence, costs of negotiation, weakness of the methods allowing state intervention after privatization, reduction of employment after privatization of the establishments in the portfolio of the Prime Ministry Privatization Administration is determined. It is also determined that many establishments were closed at the end of the privatization applications especially those operating at regions where priority for development is granted. On the other hand as a result of unefficient utilization of frequency privatization methods in privatization of the banks, public expenditures showed unnecessary increases. However contribution to employment and investments is determined in privatization applications made by build-operate, build-operate-transfer and deregulation methods. But because such types of privatization were usually made in develepod regions negativeness arisen by the privatizations made in the regions where priority for development is granted could not have been removed