Edebi yönden Hazif üslubu

ÖZETHazf üslubunu, mana boyutunda var olup da lafza yansımayan ifadeler bütünü şeklinde tanımlamak mümkündür. İnsanoğlu bilinen ve tahmini kolay olan hususları zikrederek sözü uzatmamak, dikkati asıl önemli noktaya çekmek, karineye dayanarak terk edilen şeyleri muhatabın düşünce ve hayal gücüne bırakarak anlam zenginliği kazanmak gibi sebeplerle bu üsluba başvurur. Hazif, belâgat ilminde hem, bir karîneye ve bir maksada dayalı olarak bilinip anlaşılabilecek cümle unsurlarını sözden düşürmek hem de, lafza güzellik katan ve nazım veya nesirde belirli harfleri kullanmadan söz söylemek anlamında kullanılan bir terimdir. Birinci yönü itibariyle hazifli kullanımların mânâda bir karışıklığa meydan vermemesi için, mutlaka ibareden düşürülen unsura delâlet edecek bir delilin/karînenin bulunması gerekir; aksi takdîrde söz bir muamma ve bilmeceye dönüşür. Sözün irâd ediliş maksadının tahakkuk etmesi ve mesajın muhâtaba doğru bir şekilde ulaşması açısından, hazfedilen unsura delâlet eden bir karînenin olması, hazfin en önemli şartlarındandır. Ayrıca hazfin, mânâda bir iltibâsa/kapalılığa yol açmaması da temel şartlardan birisidir.Karineye dayalı hazifli kullanımın ifadeye sağladığı yararların başında ibareyi veciz ve yoğun kılması, gereksiz uzatmalardan arındırarak onu hantallıktan kurtarması ve lafza yansımayan mahzûf unsurun yorumunu muhataba havale etmek suretiyle his ve aklı harekete geçirmesi gibi faydalar gelir. Hazifli anlatımlar genellikle edebî nitelikte olduğundan sözün bağlam ve konteksine göre değişen çeşitli edebî açılım ve yorumlar taşırlar.Üslubun göze hitap eden ve hatla ilgili olan ikinci yönü ise, şair ve yazarların dile hâkimiyetlerini, söz dağarcıklarının zenginliğini, her türlü şartlarda ve önceden belirlenmiş sınırlamalar dahilinde bile çok rahat bir şekilde maksatlarını dile getirmedeki kudretlerini ortaya koyan bir sanat olup belagat literatüründe özellikle makâmât türü eserlerde işlenmiştir.Hazif üslubunun ifadeye yüklediği edebî açılımları keşfetme ve geliştirme noktasında, Kur'ân-ı Kerîm'in belâgatı bağlamında yapılan tetkiklerin de önemli bir katkısı olduğu tartışılmaz bir gerçektir.ABSTRACTHazf is a style where the author implies the meaning of a word without mentioning it in the text. In that way the author/poet prevents needless longevity of the writing or speech. Furthermore, by implicating the meaning of a word without mentioning it verbally, the author enables the reader to use his/her imagination hence helping him/her to reach a variety of different meanings.Hazf, in the science of rhetoric, means: to omit some parts of speech that can be understood from the implications of certain words. It also means to omit some letters both in prose and poetry in order to enhance the meaning of the lafz.However in the first sense of the hazf there should be an indication that will enable the reader to understand the omitted parts. Otherwise, the speech/writing becomes like a crossword for the reader, preventing the correct understanding. This is the most important condition of hazf, in order to prevent ambiguity.The benefits of the hazf are as follows; it makes the speech/writing concise, concentrating on the main points and omitting the unnecessary details that can be understood from certain indicative words. Hence, the style becomes interesting and nice since the reader can use his imagination to fill the gaps that are omitted from the text. This literary style opens up new avenues of imagination in accordance with the context that the speech takes place.New researches conducted there is no doubt that in the field of the "eloquence of the Holy Quran" contribute very positively in clarifying the benefits of the style of hazf