Gemlik Körfezi’nden avlanan ekonomik balık türlerinde ağır metal birikiminin tespiti

ÖZETGEMLİK KÖRFEZİ’NDEN AVLANAN EKONOMİK BALIK TÜRLERİNDE AĞIR METAL BİRİKİMİNİN TESPİTİ Bu çalışmada, Marmara Denizi, Gemlik Körfezi’nden 2010 yılı Mart ayından 2011 yılı Mart ayına kadar aylık periyotlarla, bölgede avlanan balıkçılardan alınan Barbunya (Mullus barbatus), Dil (Solea vulgaris), Gümüş (Atherina boyeri), Hamsi (Engraulis encrasicolus), İstavrit (Trachurus mediterraneus), İzmarit (Spicara maena maena), Kırlangıç (Trigla lucerna), Mezgit (Merlangius merlangus euxinus), Sardalya (Sardinella maderensis) ve Zargana (Belone belone) gibi ekonomik balık türlerinin solungaç ve kas dokularında biriken Pb (kurşun) ve Cd (kadmiyum) düzeyleri tayin edilmiştir. Balık örneklerinin solungaç ve kas dokuları mikrodalga çözünürleştirme sisteminde, kuvvetli asit yardımıyla çözünürleştirilmiştir. Daha sonra hazırlanan doku örneklerinin ağır metal konsantrasyonları Alevli Atomik Absobsiyon Spektrofotometre (AAS) cihazı kullanılarak tespit edilmiştir. Elde edilen verilere göre, en yüksek Pb değerleri Mart 2010’da Dil balığı solungaçlarında 9,48 µg/g Pb, Sardalya balığının kas dokusunda 7,07 µg/g Pb ve Zargana balığının solungaçlarında 6,74 µg/g Pb (kuru ağırlık) olarak belirlenmiştir. En yüksek Cd değerleri ise, 2010 yılının Temmuz ayında Sardalya balığının solungaçlarında 3,62 µg/g Cd, 2010 yılının Mart ayında Dil balığının solungaçlarında 3.46 µg/g Cd ve Zargana solungaçlarında 3.005 µg/g Cd (kuru ağırlık) olarak tayin edilmiştir. Bazı aylarda Pb ve Cd değerleri balıkların solungaç ve kas dokularında ölçülebilir değerlerin altında bulunmuştur. Kurşun ve kadmiyumun çalışma süresince pek çok ayda tolere edilebilen değerleri aştığı tespit edilmiştir. Bu verilere göre Gemlik Körfezi’nin metal yükü açısından kirlilik taşıdığı kanısına varılmıştır. Önemli bir protein kaynağı olan balıkların ağır metal kirliliğinden etkilenmemesi için gerekli önlemler alınmalıdır. ABSTRACTDETERMINATION OF HEAVY METAL ACCUMULATION IN COMMERCIALLY VALUABLE FISH SPECIES FROM THE GEMLIK GULF, MARMARA SEA, TURKEY In this study, concentrations of lead (Pb) and cadmium (Cd) were determined in gills and muscle tissues of commercially valuable fish species, Striped mullet (Mullus barbatus), Common sole (Solea vulgaris), Boyer’s sand smelt (Atherina boyeri), Anchovy (Engraulis encrasicolus), Mediterranean scad (Trachurus mediterraneus), Blotched picarel (Spicara maena maena), Yellow-gurnard (Trigla lucerna), Short bodied sardine (Sardinella maderensis), Garfish (Belone belone), Poor cod (Merlangius merlangus euxinus), caught from Gemlik Gulf between March 2010 and March 2011. Gills and tissue samples were analyzed using flame atomic absorption spectrophotometry (AAS) after microwave digestion. The highest Pb concentration in examined fish species was determined in the gills of Solea vulgaris (9.48 µg/g dry weight), the muscle tissue of Sardinella maderensis (7.07 µg/g dry weight) and the gills of Belone belone (6.74 µg/g dry weight) in March 2010. The highest Cd consantrations was determined in the gills of Sardinella maderensis (3.62 µg/g dry weight) in July 2010, gills of Solea vulgaris (3.46 µg/g dry weight) and gills of Belone belone (3.005 µg/g dry weight) in March 2010. During the experiments, Pb ve Cd concentrations were determined under the measurable levels in the some of fish samples. At the end of this research, pollutions are variable on monthly basis and lead and cadmium exceed allowance rate. It is concluded that there is high heavy metal pollution in Gemlik Gulf. Needed measures must be taken for the economically fish species which are important source for protein in order not to get affected from heavy metal pollution