1998 ve 2004 ilköğretim programlarına göre hazırlanan hayat bilgisi ders kitaplarının içerik ve kullanılabilirlik açılarından karşılaştırılması

ÖZET1998 VE 2004 İLKÖĞRETİM PROGRAMLARINA GÖRE HAZIRLANAN HAYAT BİLGİSİ DERS KİTAPLARININ İÇERİK VE KULLANILABİLİRLİK AÇILARINDAN KARŞILAŞTIRILMASIBu araştırma 1998 ve 2004 Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programları’na göre yazılmış ders kitaplarının içeriğinde yer alan görsel öğelerin nicelik ve niteliğini, bilgi sunum biçimlerini saptamak ve benzerlik ve farklılıkları noktasında karşılaştırmak, sınıf öğretmenlerinin kitapların kullanılabilirliği ile ilgili olumlu ve olumsuz noktaları belirttikleri görüşlerini almak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, 1998 ve 2004 Hayat Bilgisi Programları’na göre yazılmış ders kitaplarında yer alan görsel materyalleri ve metinleri karşılaştırmaya yönelik doküman incelemesi yapılmıştır. Bu araştırmada 24 ayrı ders kitabı, ilgili öğrenci çalışma kitapları ve öğretmen kılavuz kitapları incelenmiştir. Doküman incelemesinden elde edilen sonuçlara göre; ● 2004 Hayat Bilgisi ders kitaplarında yer alan hikâye edici metinlerin arttığı, ● Görsel materyallerin çeşitliliğinin, sayısının ve niteliğinin arttığı, ● Ders kitaplarını destekleyen ve öğrenilenlerin pekiştirilmesine dayalı etkinlikleri içeren çalışma kitabı kavramının ortaya çıktığı, ölçme ve değerlendirme sistematiğinin değişerek, öğrenme sürecini ve sonucunu birlikte değerlendirmeye dönük alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine yer verildiği belirlenmiştir.Diğer yandan İstanbul ili Sultangazi, Gaziosmanpaşa ve Şişli ilçelerindeki ilköğretim okullarında görev yapan 54 sınıf öğretmeni araştırmanın çalışma grubu olarak belirlenmiştir. Çalışma grubunda gönüllülük esasına göre seçilen öğretmenlere görüşme formu yoluyla yarı yapılandırılmış 10 soru sorulmuştur. Görüşme formunda yer alan açık uçlu sorular yoluyla elde edilen nitel veriler analiz edilerek kategorilere göre tasnif edilmiştir. Görüşmede yer alan açık uçlu sorulara göre; ● Hayat Bilgisi ders kitaplarında 2004 Programı’na göre yapılan değişiklik öğretmenlere sorulduğunda öğretmenlerin büyük bölümünün değişime olumlu baktığı görülmüştür. ● Araştırma sonuçlarına göre öğretmenler; daha fazla sayıda görselin yer alması, konunun anlaşılmasındaki işlevselliği, görsel okuma kavramının ortaya çıkması ve görsellere dayalı etkinliklerin öğrencileri aktif kılması nedenlerine bağlı olarak 2004 Programı’na göre hazırlanan ders kitaplarını daha yeterli bulmaktadırlar. ● 1998 Programı’na ait Hayat Bilgisi ders kitaplarında içerik ezbere dayalı ve dikte edici bir sunuma sahipken, 2004 Programı’na ait Hayat Bilgisi ders kitaplarında içerik sadeleştirilmiş, öğrencinin yapılandırmasına yönelik ve öğrenci zihnini zorladığı söylenebilir. ● Öğretmenlerin büyük çoğunluğu yeni Hayat Bilgisi ders ve çalışma kitaplarının öğrenci başarısını artırdığını ifade etmektedir. ● Görüşme yapılan öğretmenler, yeni Hayat Bilgisi ders kitaplarının programda benimsenen öğrenme anlayışlarını yansıttığını belirtmektedir. ● Öğretmenler tekrar eski Hayat Bilgisi Programı ve ders kitaplarına dönüşü istememekte, bazıları ise eski ve yeni kitaplarının olumlu buldukları yanları alınarak yeni bir kitap oluşturulması gerektiğini ifade etmektedir. ● 2004 Hayat Bilgisi ders kitaplarının tasarımı; görsellerin zengin oluşu, eskiye oranla daha canlı ve renkli olmasından dolayı öğrencilerin ilgi ve yaş düzeylerine uygun olduğu araştırma sonuçları arasındadır. ● Hayat Bilgisi ders ve çalışma kitaplarındaki ölçme ve değerlendirme uygulamalarının çeşitlendiği, öğrenciyi çok yönlü değerlendirme olanağı verdiği ve öğrencilerin bu sürece dâhil olarak zevkle etkinlikleri yapabildiği; ancak kalabalık mevcutlu sınıflara uygun olacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerekliliği öğretmenlerce dile getirilmiştir. ● Hayat Bilgisi ders ve çalışma kitaplarındaki etkinliklerin benzer nitelikte olanların tekrarlanmaması ve zamanlama açısından kalabalık mevcutlu sınıflara uygun hale getirilmesinin gerekliliği araştırma sonuçları arasında yer almaktadır. ● Öğretmenler eski sistem ve ders kitaplarıyla yetişen öğrencilerin sahip olacağı olası kişilik özelliklerini; hazırcı, pasif, düşünmeyen, içe dönük, itaatkâr ve mekanik olduklarını, yeni sistem ve ders kitaplarıyla yetişecek öğrencilerin sahip olacağı olası kişilik özelliklerini ise; özgüven sahibi, sorgulayan, araştırmacı, aktif, özgür düşünebilen, yaratıcı ve aktif olarak belirtmişlerdir.Anahtar Sözcükler: Hayat Bilgisi, Ders Kitabı, YapılandırmacılıkABSTRACTA COMPARISON OF LIFE STUDIES (HAYAT BİLGİSİ) TEXTBOOKS WRITTEN IN LINE WITH 1998 AND 2004 PRIMARY PROGRAMMES: CONTENT AND USABILITY ISSUESThis research has been conducted to find out the quantity and quality of visual items, the style of information presented in textbooks written in line with 1998 and 2004 Primary Life Studies (Hayat Bilgisi) Programs and to compare these textbooks in terms of their similarities and differences and to obtain primary school teachers’ positive or negative opinions about their usability. In this research, we examined the visual materials and excerpts of the textbooks written according to the 1998 and 2004 Life Studies Programs in order to compare them. 24 different textbooks, their workbooks and Teachers’ Guide Books have been examined as the textbook sample of the research. According to the results of the study, we have found out that; ● The quantity of story telling texts in 2004 Life Studies textbooks has increased, ● The quantity, quality and variety of visual materials have increased, ● The concept of workbook which includes activities supporting textbooks and reinforcing what have been learned in the classes has emerged, the measuring and evaluation system has altered and alternative measuring and evaluation technics intending to evaluate the whole learning process and its results together have been given, 54 primary school teachers working in Sultangazi, Gaziosmanpaşa and Şişli provinces of İstanbul have been chosen to be the working group of the research. These teachers have been selected on voluntary basis and they have been asked 10 open-ended questions in the interview conducted. The qualitative data gathered via interview has been analyzed and classified to catagories. The general results of the analyses of the interview data are; ● When the teachers have been asked about the changes made according to the 2004 Programmes in Life Studies textbooks, most of them have stated that these changes are positive, ● According to the research results; the teachers have stated that the textbooks prepared in line with 2004 program are more efficient as they have more visual materials which are more functional in teaching and they have also added that reading-visuals concept has emerged and the activities depending on visuals make the students more efficient, ● While the content of Life Studies textbook of 1998 Programme supports rote learning (without comprehending) and has an ordering content, that of 2004 has an easier content, structures students’ minds and leads them to think, ● Most of the teachers think that new Life Studies Textbook and Workbook have increased students’ success rate, ● The teachers interviewed have stated that the new Studies Textbook reflects the learning perspectives considered by the programme, ● The teachers do not want to go back to use the old textbooks but some have stated that the positive sides of the old textbook and the new one should be taken into consideration and a new textbook should be written, ● Because of the design of 2004 “Life Studies (Hayat Bilgisi)” Books and as the visuals in them are rich, more colourful and animated than the old one, the new ones are more suitable to students’ interests and age group, ● The measuring and evaluation applications in Life Studies textbook have increased in variety that has given an opportunity to the teachers to evaluate the students in many ways, the students have been included in the activities and they have fun doing the activities but it is necessary that these measuring and evaluation applications need to be re-arranged so that they are suitable for overcrowded classes, ● The activities in the Life Studies textbook and workbook having similar functions should not be repeated and they should be made suitable for overcrowded classes in terms of schedule, ● The teachers have stated that the students taught by old system and old textbooks are those who expect everything to be handed to him/her on a silver plate and also they are the ones who do not think, who are passive, introvert, mechanical and obedient whereas the ones who will be taught by the new system and the new textbooks will not only have self-confidence, but they will also be interrogative, researchers, active, free-thinkers and creative. Keywords: Life Studies, Textbook, Constructivis