Sermaye piyasası mevzuatına göre mali tablo kalemlerinin değerlemesi ve değerleme esaslarının diğer mevzuat ve düzenlemelerde yeralan esaslarla karşılaştırılması

ÖZETİnsanlar tarih boyunca ihtiyaç duydukları her türlü eşya, mal ve hizmet arasında seçim yapmak zorunda kalmışlar ve bu nedenle bu madde ve hizmetler için değer biçme ihtiyacını duymuşlardır. Ancak değer kavramı değerleme yapan kişilerin bakış açılarına, ihtiyaçlarına, içinde bulundukları psikolojik, sosyolojik ve iktisadi ortama göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle aynı mal veya hizmetin değeri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Değerleme kavramının öznel oluşu, herkes tarafından kabul görecek ortak değer ölçülerinin belirlenmesini güçleştirmektedir. Buna karşılık servetlerin değerlemesi konusu bir çok kişi için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle de iktisadi konularda ortak değer ölçülerine kuvvetle ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin iktisadi bir işletmenin değeri; işletmenin ortakları, çalışanları, satıcıları, bankaları, müşterileri, rakipleri, kamu kuruluşları, sendikalar, hatta toplum tarafından bilinmek istenmektedir. Tüm bu kişilerin ve kuruluşların bir iktisadi kuruluştan beklentileri, ihtiyaçları ve değer yargıları farklıdır. Çeşitli işletmelerin mali tablolarının, işletme ile ilgilenen çeşitli gruplar için değerlemesinin yapılabilmesi ve diğer işletmeler ile karşılaştırılabilmesi için ortak değerleme esaslarına ihtiyaç vardır. Bunlar, genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri, bazı kamu kurumlarının belirlediği normlar, çeşitli uluslararası örgütlerin ortaya koyduğu standartlar ve çeşitli yasal düzenlemelerdir. Sermaye piyasası mevzuatındaki değerleme ölçüleri U.M.S., V.U.K. ve T.T.K.'nda belirlenen değerleme ilkelerinden farklı amaçlara sahiptir. Muhasebe sistemlerindeki değerleme esaslarının birbirinden farklı olması nedeniyle, işletmeler her bir muhasebe sistemine yönelik olarak ayrı ayrı mali tablo hazırlamak zorundadırlar. Bir işletmede hem sermaye piyasası mevzuatı, hem V.U.K., hem de U.M.S. için ayrı mali tablolar hazırlanması, mali tabloların tekliği ilkesiyle bağdaşmadığı gibi o kurumun iş yükünü de önemli ölçüde arttırmaktadır. Mali tablolar aracılığıyla işletmeyle ilgili her kesime sunulan bilgilerin, tutarlılık ve karşılaştırılabilirlik niteliklerini koruyarak gerçek durumu yansıtmasının sağlanması ülkenin bütün otoritelerinin kabul edeceği muhasebe standartlarının oluşturulmasıyla mümkün olabilir. İleri ülkelerin muhasebe uygulamalarına baktığımızda Muhasebe Standartları Kurullarınca hazırlanan muhasebe stadartlarının ülkenin her ülkenin her kesimi tarafından benimsenerek uygulandığını görüyoruz. Ülkemizde muhasebe mesleğinin ileri ülkelerdeki seviyelere erişmesi birleştirici yeni düzenlemeler yapılmasıyla mümkün olabilecektir.SUMMARYDuring the history of human being, people needed to determine values of goods and services in order to make comparison. However, the values assigned by people differs according to their points of view, needs, psychological, social and economic environments. Therefore, values of those needs may be quite different for each persons. This subjectivity causes difficulties determination of values that can be accepted by everybody. On the other hand, to assign values for goods and services is very important for the majority of people. Thus, generally accepted measurement bases are required. For instance, the value of an business enterprise is to be known by the Government, personnel, unions, owners, suppliers, banks, customers, competitors of that entity. Each of them have different expectations, needs and points of view. In order to ensure assessment and comparison official statements of different business entities by third parties, common measurement bases are needed. These are generally accepted accounting principles, norms determined by the Government, standards of different international organizations and legal regulations. The measurement basis in Capital Market regulations have different purposes than the ones in Turkish Commercial Code, Tax Procedural Code and International Accounting Standards. Application of four different accounting systems means, preparation of four different sets financial statements separately. Preparation of four different sets of financial statements is against the principle of unity of financial statements and increases the work load of companies. The formation of accounting standards which are accepted by all of authorities of the country can prevent this problems. In highly developed countries, the accounting standards issued by the associations of accounting standards are generally accepted in the those countries. Reaching of accountancy business to the level of highly developed countries is possible only by issuance new regulations