İsmâil Rüsûhî Anakaravî'nin Mesnevî Şerhi (Mecmû'Atü'l-letâ'if ve Matmûratü'l-ma'ârif) I. Cilt, çeviriyazı-inceleme: 3. cilt

ÖZETİSMÂÎL RÜSÛHÎ ANKARAVÎ’NİN MESNEVÎ ŞERHİ(MECMÛ‘ATÜ’L-LETÂ’İF VE MATMÛRATÜ’L-MA‘ÂRİF)I. CİLT, ÇEVİRİYAZI-İNCELEMEİsmâîl Rüsûhî Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi, 17. yüzyılın ilk çeyreğinde telif edilen ve hem yazıldığı dönemde hem de kendinden sonraki dönemlerde Mesnevî’nin anlaşılması için sıklıkla başvurulan en önemli şerhlerden biridir. Eserin orijinal ismi “Mecmû‘atü’l-Letâ’if ve Matmûratü’l-Ma‘ârif”tir. Ancak eser, kaynakların çoğunda “Şerhu’l-Mesnevî” biçiminde geçmektedir. Ankaravî, şerhini hazırlamadan önce Mesnevî’nin ilk on sekiz beytinin şerhini, Mesnevî’de geçen âyet ve hadislerin mânâlarıyla ilgili beyitlerin şerhini ve Mesnevî’de geçen anlaşılması güç bazı beyitlerin şerhini ayrı eserler hâlinde hazırlamış ve daha sonra bunları birleştirerek şerhini vücûda getirmiştir.Çalışmamız, müellifin Mesnevî’nin ilk cildine yaptığı şerhin çeviri yazıyla Latin harflerine aktarılmış metnini ve bu metinle ilgili inceleme kısmını kapsamaktadır. İnceleme kısmı “Giriş” ve ardından gelen üç bölümden oluşmaktadır. “Giriş” bölümünde, Mesnevî hakkında kısaca bilgi verilmiş, Mesnevî şerh ve tercümeleriyle Mesnevî’nin yedinci cildi meselesine değinilmiş, birinci bölümde İsmâîl Ankaravî’nin hayatı, edebî şahsiyeti ve eserlerine, ikinci bölümde müellifin şerhi hazırlarken kullandığı yöntem ve kaynaklarla şerhin muhteva yönünden incelenmesine, üçüncü bölümde de metni hazırlarken takip ettiğimiz yöntem, eserin nüshaları ve çalışmaya kaynaklık eden nüshanın imlâ özelliklerine yer verilmiştir. Ardından şerhin çeviri yazıyla Latin harflerine aktarılmasıyla oluşan "Metin" kısmı ve son olarak da "Dizin" kısmı yer almıştır. Böylece Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Türk kültür ve edebiyatın-daki yeri ve önemi belirtilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Mevlânâ, Mesnevî, şerh, Ankaravî, 17. Yüzyıl. ABSTRACTİSMÂÎL RÜSÛHÎ ANKARAVÎ’S SHARH of MESNEVÎ(MECMÛ‘ATÜ’L-LETÂ’İF VE MATMÛRATÜ’L-MA‘ÂRİF)VOLUME I, TRANSCRIBED TEXT-ANALYSISErdoğan TAŞTANDoctorate Thesis, The Institute of Turkiyat ResearchsSupervisor: Prof. Dr. Tahir ÜZGÖRİsmâîl Rüsûhî Ankaravî’s Sharh of Mesnevî, which was written in the first quarter of the 17th century, is one of the important commentaries that both in the era that it was written and the period after, it was usually referred in order to understand the Mesnevî. Its original name is Mecmû‘atü’l-Letâ’if ve Matmûratü’l-Ma‘ârif. Yet, the work is being called as Şerhu’l-Mesnevî in most of sources. Ankaravî, before he prepared is commentary, as separate works, he prepared the commentary of the first eighteen verses of Mesnevî, the commentary of verses about the meanings of ayets and hadises within the Mesnevî, and finally, the commentary of other verses which are ambiguous. Afterwards, combining them all, he created this commentary.Our paper comprises the text of the author’s commentary, which is transcribed into Latin letters, made for the first volume of Mesnevî. It consists of an introduction followed by three chapters. Brief information about Mesnevî is given and Mesnevî commentaries and translations are discussed in the introduction. In the first part, İsmâîl Ankaravî’s life and his works are discussed. In the second part, his methods and the resources he used while he was preparing his commentary are discussed, and the contents of the commentary are investigated. In the final part, we discuss our method of research, the versions of the commentary and the orthography of the version we used. After that, the "Metin" part, in which there is a transcription of the commentary, is followed by the "Dizin" part. Thus, it is intended to note the place and significance of Ankaravî’s Sharh of Mesnevî in Turkish culture and literature.Key words: Sharh (commentary), Mevlânâ, Mesnevî, Ankaravî, 17. century