İslam muhakeme hukukunda tenâkuz ve İngiliz hukukundaki estoppel ile mukayesesi

Usul hukuku, İslam hukukunun teşekkül devrinden itibaren tafsilatlı olarak ele alınmıştır. Böylece İslam muhakeme hukukuna dair geniş bir literatür oluşmuştur. Tezde, İslam muhakeme hukukunun önemli konularından biri olan tenâkuz doktrini konu edilmektedir. Ayrıca tenâkuz doktrinine benzer bir müessese olan İngiliz hukukundaki estoppel doktrini de ele alınmaktadır. Bu iki doktrin arasındaki irtibat üzerinde durulup, aralarında bir karşılaştırma da yapılmaktadır. Tenâkuz ele alınırken, klasik fıkıh kitaplarına müracaat edilmekle beraber Osmanlı Devleti’nin son devrinde kaleme alınan kitap ve risaleler de kullanılmıştır. Özellikle estoppel ile tenâkuz arasındaki irtibatın izleri ilk olarak Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye’nin İngiliz hâkimler tarafından yapılan İngilizce tercümelerinde tespit edildiğinden, Mecelle ve şerhlerine sıklıkla müracaat edilmiştir. Tez, tenâkuz-estoppel irtibatı üzerine yapılan ilk çalışmadır. Bu haliyle tez, mukayeseli medeni usul hukuku sahasında bir çalışma olarak da kabul edilebilir.--------------------Procedural law and its related principles have been treated in detail since the formation of Islamic law. Hence, a huge body of literature accumulated for Islamic procedural law. We consider the doctrine of tanaquz, which plays an important role in Islamic procedural law. We also deal with the doctrine of estoppel in English law, which has similarities to the doctrine of tanaquz. We investigate the possible relationship between these two doctrines and make a comparison between them. While considering the tanaquz in the thesis, we make use of the classical Islamic legal texts as well as the books and booklets written during the late of the Ottoman State. Since we find the first trace of the tanaquz-estoppel relation in the English translations of Majalla-i Ahkam-i Adliyya, we frequently refer to Majalla and its commentaries. The thesis is the first attempt focusing on this relationship and can be regarded as a study on comparative procedural law