İlköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin denetim odaklarına göre yetkilerini kullanma eğilimlerinin incelenmesi

ÖZETBu araştırma, ilköğretim okulunda görev yapan yöneticilerin, denetim odaklarına göre yetki kullanma eğilimlerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, ilköğretim okulunda görev yapan yöneticilerin kişisel özellikleri; yetki kullanma eğilimleri ile kişisel özellikleri; denetim odakları ile kişisel özellikleri; yetki kullanma eğilimleri ile denetim odakları arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.Araştırmamızın evrenini, İstanbul İli, Kadıköy, Üsküdar ve Ümraniye ilçelerindeki ilköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin tümü oluşturmaktadır. Araştırmamızın örneklemini ise, bu üç ilçede yer alan ve tesadüfi yöntemle seçilen 45 ilköğretim okulunda görev yapan 91 yönetici oluşturmaktadır. Bu araştırmada, değişkenler hakkında bilgi edinmek için, kişisel bilgi formu, denetim odakları ölçeği ve yetki kullanımı anketi uygulanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede frekans, yüzde, ortalama, 't testi' kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, ilköğretim okulu yöneticilerinin çoğunluğunu erkekler, 46 yaş ve üzerinde olanlar, müdür yardımcıları, dört yıllık fakülte mezunları, 21 yıl ve daha fazladır görev yapanlar, bulundukları okulda 4-6 yıldır çalışanlar ve yöneticilik kıdemi 11 yıl ve daha fazla olanlar oluşturmaktadır. Yetki kullanımında okul yararı ve gelişmesi ilkesi, yetki kullanımında çevresel faktörlerin dikkate alıması, okulda yapılması gerekenlerin kişisel beceriler ile yaptırılıp uygulatılması, okul içinde herhangi bir karar alırken duygusallığın ağır basması, çalışanları denetlerken mevzuata sıkı sıkıya bağlı kalma, denetleme yaparken herkese eşit davranma, görevini üstün başarı ile yürüten personeli ödüllendirme, okul içinde çıkan çatışmalarda yetkinin tarafsız kullanımı ile kişisel özellikler arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Yöneticilerin denetim odağı puanlarına bakıldığında; kadınların erkeklere göre, 40 yaş ve altında olanların 41 yaş ve üstündekilere göre, daha dıştan denetimli oldukları görülmüştür. Denetim odağı ile yetki kullanımı ilişkisine bakıldığında, dıştan denetimliliğin artmasıyla, yetki kullanımının azaldığı; içten denetimliliğin artmasıyla yetki kullanımının da arttığı saptanmıştır. Buna göre, ilköğretim okullarında görev yapacak olan yöneticileri seçerken; denetim odaklarının da, bir kriter olarak değerlendirilip, önemsenmesi önerilmektedir.ABSTRACTThis research is aimed to examine the authority usage tendencies of administrators working in primary schools, according to locus of control . In the research, it is aimed to illuminate the personal characteristics of primary school administrators; to compare their personality traits versus authority usage tendencies; locus of control versus personality traits and authority usage tendencies versus locus of control.Universe of the research covers all the primary school administrators in districts of Kadıköy, Üsküdar and Ümraniye in İstanbul. Samples are chosen randomly from 45 different schools and their 91 administrators in above mentioned districts.In the research, to collect data on variables, personel information forms, locus of control and authority usage questionnaires are applied while for statistical evaluation, frequency, percentage, average and 't' tests are used.According to the results , primary school administrators are mostly men at age of 46 and older, university graduates, with a carreer of more than 21 years, having worked in the same school for 4-6 years and having worked as administrators for 11 years and more.It is noted that, while using the authority, there are considerable meaningful statistical discrepancies among the variables such as ; school favour and development principle; consideration of environmental factors in the use of authority ; the role of personal abilities in managing school affairs; the role of emotions in professional issues related with school; strict regulations in staff management; equality principle in staff management; reward and punishment policy; objectivity principle in judgement in case of conflict within the school.Comparing the results of locus of control ; women scores higher than men in having external contol while the ones above 41 years old scores lower than the ones under that age..When locus of control and authority usage relation is compared, it is seen that while external control increases, authority usage decreases and vice versa.To sum up , locus of contol is a crucial method in clarifying the authority usage tendencies and related factors, therefore it should be used in evaluation and selection of primary school administrators