İnsan odaklı aydınlatmanın farklı ortamlar için incelenmesi, insan üzerindeki fizyolojik ve psikolojik etkilerinin araştırılması

İNSAN ODAKLI AYDINLATMANIN FARKLI ORTAMLAR İÇİN İNCELENMESİ, İNSAN ÜZERİNDEKİ FİZYOLOJİK VE PSİKOLOJİK ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASIGeçmiş zamanlarda insanlar vakitlerinin çoğunu dış ortamlarda ve güneş ışığı altında geçirmekteydi. Günümüzde ise insanlar vakitlerinin çoğunu ev, ofis, hastane, okul gibi kapalı ortamlarda ve yapay aydınlatma kaynaklarının oluşturduğu ışıklar altında geçirmektedir. Gün ışığı, güneşin konumundaki değişime göre gün içerisinde renk sıcaklığı, ışık şiddeti, ışık rengi gibi parametrelerde değişim gösterdiğinden dolayı dinamik yapılıdır. Buna karşın yapay aydınlatma kaynakları ile sağlanan ışık gün boyu sabittir. İnsan sirkadiyen ritmi ve buna bağlı biyolojik saati dünyanın aydınlık-karanlık döngüsü ile senkronizedir. Dolayısıyla kapalı ortamlarda maruz kalınan aydınlatmaya bağlı olarak sirkadiyen ritim bozulmaları oluşabilir.Sirkadiyen ritim, beynin ön hipotalamusunda bulunan suprakiazmatik çekirdekte dahili bir biyolojik saat tarafından düzenlenir. Işık, biyolojik saati güneş gününe göre senkronize eden ana girdidir. Görme olayının gerçekleşmesini sağlayan ışık, aynı zamanda insan metabolizmasının fizyolojik ve psikolojik faaliyetleri için de son derece önemlidir. İnsan retinasında üçüncü bir fotoreseptör olan ipRGC (intrinsically photosensitive retinal ganglion cells ) hücrelerinin keşfi, ışığın görsel olmayan etkileriyle ilgili bilgiyi önemli ölçüde geliştirilmiştir. Işık, biyolojik saat üzerinde hem akut hem de faz değiştiren bir etkiye sahip olabilir. Işık miktarı, ışık kaynağının spektral güç dağılımı, ışığa maruz kalma süresi, zamanlama, mekânsal dağılım, ışığa maruz kalma geçmişi gibi faktörler sirkadiyen ritme etki eden aydınlatma parametreleridir. Işık son yıllarda mühendisler, kronobiyologlar ve sinirbilimciler tarafından araştırılan önemli bir konu haline gelmiştir.İnsanların yaşam ve çalışma alanlarına güneş ışığının dinamik atmosferinin taşınması ve biyolojik saat ile sirkadiyen ritimlerinin bozulmasının önlenmesi amacından “insan odaklı aydınlatma” fikri doğmuştur. İnsan odaklı aydınlatma, gün ışığının psikolojik ve fizyolojik etkilerini elde etmek için uygulanan teknik yöntemler bütünüdür. Aydınlatma tasarımı ve uygulamalarında kullanılacak ışık parametreleri, ışığın görsel, biyolojik ve duygusal etkilerinin birleşimi şeklinde olmalıdır. İnsan odaklı aydınlatma, sağlık, refah ve aydınlatma arasındaki bağlantıyı tanımlayan bir kavramdır. Tez çalışmasında bu kavrama ve konuyla ilgili diğer parametrelere yönelik akademik bir literatür taraması yapılmıştır.--------------------EXAMINATION OF HUMAN CENTRIC LIGHTING PHYSIOLOGICAL AND PSYCHOLOGICAL EFFECTS OF AT DIFFERENT ENVIROMENTSIn the past, people have spent most of their time in an outdoors and in the sunlight. Nowadays, people spend most of their time in an indoors such as home, office, hospital, school and under the lights of artificial lighting sources. Daylight is dynamic due to changes in parameters such as color temperature, light intensity, light color during the day according to the change in the position of the sun. In contrast, the light provided by artificial lighting sources is constant throughout the day. The human circadian rhythm and its associated biological clock are synchronized with the light-dark cycle of the world.Therefore, the circadian rhythm may be deteriorated due to the lighting that is exposed in closed environments.Circadian rhythm is regulated by an internal biological clock in the suprachiasmatic nucleus in the anterior hypothalamus of the brain. Light is the main input that synchronizes the biological time with the sun day. The light that enables the visual event to take place is also very important for the physiological and psychological activities of human metabolism. The discovery of ipRGC cells ( intrinsically photosensitive retinal ganglion cells ), a third photoreceptor in the human retina, has significantly improved the knowledge of the non-visual effects of light. The light may have both an acute and a phase-changing effect on the biological clock. Factors such as the amount of light, spectral power distribution of the light source, light exposure time, timing, spatial distribution, light exposure history are the lighting parameters that affect the circadian rhythm. Light has become an important topic explored in recent years by engineers, chronobiologists and neuroscientists.The idea of human centric lighting emerged in order to create a dynamic atmosphere of sunlight in people's life and working areas and to prevent the deterioration of the biological clock and circadian rhythms. Human centric lighting is a set of technical methods to achieve the psychological and physiological effects of daylight. The light parameters to be used in lighting design and applications should be a combination of visual, biological and emotional effects of light. Human centric lighting is a concept that defines the connection between health, wellbeing and illumination. In the thesis study, an academic literature review was made for this concept and other related parameters