A vehıcle allocatıon model for post-dısaster debrıs removal operatıons

ÖZETAFET SONRASI ENKAZ KALDIRMA OPERASYONLARI İÇİN BİR ARAÇ ATAMASI MODELİAfetin insan, doğa, ekonomi ve sosyal yapı üzerindeki etkilerini azaltmak için hazırlanan afet operasyon yönetimi planları çok ciddi bir öneme sahiptir. Afet operasyon çalışmaları; müdahale ve iyileşme evrelerindeki çalışmaların sürelerini kısaltmak, operasyon maliyetlerini azaltmak ve daha koordineli olan yeni teknikler ile birlikte yeni planlar oluşturmak açısından özellikle son zamanlarda önemini gittikçe arttırmıştır. Enkaz Kaldırma Operasyonları da afet operasyon çalışmalarının bir konusu olarak bu bağlamda önem kazanmıştır.Enkaz operasyon planları depremden hemen sonra başlar. Diğer yandan, enkaz kaldırma operasyonları, arama kurtarma çalışmaları tamamlandıktan sonra başlar. Enkaz kaldırma operasyonları afet sonrası kategorisi ve iyileştirme evresi çalışmalarından biridir. Afet operasyonları yönetiminde, enkazın afetzedeler üzerindeki negatif etkisi ve çevresel etkilerinden dolayı olabildiğince çabuk kaldırılması çok önemlidir. Enkazın toplanması işleminden sonra doğru bir şekilde bertaraf edilmemesi ya da geri dönüşümün yapılmaması durumunda ileriye yönelik yer altı kaynaklarına, toprak ve havaya ciddi zararları bulunmaktadır.Bu çalışmada, Sakarya ili afet sonrası enkaz temizleme problemi için araç lokasyonlarından depremden etkilenen bölgelere ve geçici depolama bölgelerine araç atama modeli önerilmiştir. Ayrıca modelde enkazın geri dönüşüm işleminin yapılabileceği geçici depolama alanlarının açma kapama kararları da bulunmaktadır. Önerilen matematiksel model (i) enkaz kaldırma operasyonlarının toplam maliyetini, (ii) enkazın etkilenen insanlar üzerindeki negatif etkisini ve (iii) atanan araçların emisyon indeksini en küçüklemeyi hedefleyen üç amaçlı bir modeldir. Lingo optimizasyon programı ile çözdürülen çok amaçlı modelin amaç fonksiyonlarını birleştirerek çözmek için Lineer Fiziksel Programlama tekniğinden yararlanılmıştır. Çözüm sonucunda tüm amaç fonksiyonları ideal aralıkta bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Enkaz Kaldırma, Afet Operasyon Yönetimi, İnsani Yardım Lojistiği, Araç Atama, Lineer Fiziksel ProgramlamaABSTRACTA VEHICLE ALLOCATION MODEL FOR POST-DISASTER DEBRIS REMOVAL OPERATIONSDisaster operation plan is of vital importance in reducing the effect of disaster on human beings, natural environment, national economy and social structures. The new technologies developed recently which, have shortened the time taken for the tasks undertaken in the stages of intervention and improvement, and have resulted in minimizing operational costs, and bringing in new techniques of coordination have rendered the importance of the disaster operation studies has increased steadily, especially in recent times. Debris Removal Operations as a subject of the disaster operation studies has become more important in this context.Disaster Operation Plans start immediately after disaster occurs. On the other hand, debris removal operations start after search and rescue operations are being completed. They are after-disaster and recovery phase activities. The debris need to be gathered as quickly as possible in order to ease the negative impact of the catastrophe on the affected people and nature. If Debris is not recycled or disposed off promptly and properly after the collection process, may cause environmental pollution (water resources, soil and air). In this study, in order to address the debris removal problem, a mathematical model has been proposed to assign the debris removal vehicles from locations of the vehicles to the affected districts of Sakarya and predetermined temporary storage areas. The model is also capable of making rational decisions for opening temporary storage areas, designed for recycling the debris. The mathematical model has employed in this study three objectives: (i) minimization of operational costs, (ii) mitigation of the negative impact of the disaster on the affected people, and (iii) minimization of the emission index of the assigned vehicles. Linear Physical Programming technique is used to combine the three objective functions of the multi objective model and Lingo optimization software is used to run the proposed model. As a result of the proposed model’s solution, all objective functions are found in ideal range.Key Words: Debris Removal, Disaster Operation Management, Humanitarian Logistics, Vehicle Allocation, Linear Physical Programmin