Öğretmenlerin etik davranışlarının incelenmesi(Türkiye Kosova karşılaştırması)

ÖZETEğitimin amacı, bireylerde davranış değişikliği meydana getirmek olduğu için, okullarda ahlaklı bireylerin yetiştirilmesinde öğretmene büyük rol düşmektedir. Öğrencinin akademik bilgi ve beceri kazanmasının yanında, ahlaki gelişimi de hedeflenmektedir. Bu yüzden öğretmen, öğrencinin kişilik gelişimini olumlu etkileyecek bir model olmalıdır.Bu araştırmanın amacı, Türkiye ve Kosova’da devlet okullarında görev yapan öğretmenlerin etik davranışların belirlenmesi ve bu davranışların bazı değişkenler açısından farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmektir. Araştırma 2013 yılında, tarama modelinde yapılmıştır. Araştırmanın evreni Türkiye ve Kosova olup, araştırmanın örneklemi bu evrenden seçilen Türkiye (İstanbul, İzmit, Antalya, Konya) ve Kosova (Prizren, Mamuşa) şehirlerinde görev yapan toplam 13 okulda, ilköğretim ve liselerde çalışan toplam 215 öğretmenden, Çelebi & Akbağ (2012) tarafından geliştirilen “Öğretmen Etik Davranışlar Ölçeği” kullanılarak elde edilen verilerle yapılmıştır.Araştırmada toplanan veriler SPSS 16 paket programında analiz edilmiştir. Araştırmada önce betimleyici istatistik yapılmıştır. Betimleyici analiz sonunda; Öğretmenlerin etik davranışlarının en yükseği, insani duyarlılık, en düşüğü ise erdemlilik olarak tespit edilmiştir. Türkiye ile Kosova’daki öğretmenlerin etik davranışlarının farklılığı bağımsız gruplar t testi ile sınanmıştır. Kosova’daki öğretmenlerin görev bilinci ve mesleki yükümlülükleri, Türkiye’deki öğretmenlerden daha yüksek tespit edilmiştir.Ayrıca, araştırmada öğretmenlere ait sosyo-demografik özelliklerinin öğretmenlerin etik davranışlarında farklılıkları da fark testleri ile sınanmıştır. Öğretmenlerin görev yaptığı şehir değişkeni için ANOVA testinde İstanbul ile diğer şehirler arasında sosyo-kültürel farklılıklar, öğretmenlerin görev bilinci ve mesleki yükümlülük davranışlarını diğer şehirler lehine etkileyecek düzeyde farklı çıkmıştır. Cinsiyet değişkeni için t testi yapılmış ve bir farklılık tespit edilmemiştir. Öğrenim durumu için ANOVA testi yapılmış ve önlisans mezunu öğretmenlerin lisans ve yüksek lisans mezunu öğretmenlerden daha fazla mesleki yükümlülük taşıdığı tespit edilmiştir. Kıdem değişkeni için ANOVA testi yapılmış ve öğretmenlerin kıdemleri arttıkça, mesleki yükümlülük duygularının da arttığı tespit edilmiştir. Görev yaptıkları eğitim kademesi için ANOVA testi yapılmış ve ilkokulda çalışan öğretmenlerin görev bilinci, mesleki yükümlülük ve ahlaki düşüncesi ortaokul ve lisede çalışan öğretmenlerden daha yüksek tespit edilmiştir.Araştırma sonucuna göre öğretmenlerin etik davranışlarını geliştirmek amacıyla, meslek öncesi ve sonrası yetişmelerini sağlayacak eğitim programları, hizmetiçi eğitimler, seminerler, kurslar düzenlenmeli, deneyimli öğretmenler mesleğe yeni başlayan öğretmenlere danışmanlık yapmaları önerilebilir.Anahtar Kelimeler: Etik, Öğretmenlerin Etik Davranışları, Türkiye, Kosova.ABSTRACTReview For Teacher’s Ethical Behaviour:Compare Kosova and TurkeyThat’s why the aim of education is behavioural change, teachers have an important role while training ethical individuals. Addition to gaining student's academic knowledge and skills, moral development is also aimed. So teacher should be a model toeffect personal development of student positively.The purpose of this study to determine ethical behaviors in Turkey and Kosovo, and to identify if these behaviors are differentiated or not for some variables. Research is realized in 2013 by using survey model. Universe of the study is Turkey and Kosovo, and sample was selected from this universe as Turkey (Istanbul, Izmit, Izmir, Konya, Antalya) and Kosovo (Prizren, Mamusa) from a total of 13 schools, and a total of 215 teachers who are working in elementary and secondary schools. Datas have been collected by using “Teacher’s Ethical Behaviour Scale” which was developed by Celebi, Akbag (2012).The data collected during the study were analyzed by using SPSS 16. First of all, descriptive statistics has been done in study. At the end of the descriptive analysis; the highest ethical behavior of teachers was found as human sensitivity, and the lowest is righteousness. Differences in the ethical behavior of teachers in Turkey and Kosovo, was tested by using independent samples t test. Teachers' call of duty and professional obligations in Kosovo, ware higher than teachers in Turkey.In addition, the deferances between socio-demographic characteristics and ethical behavior of theachers have been tested with difference tests . For the city variable, socio-demographic diffirences between İstanbul and other cities were high in favor of Istanbul to effect call of duty and professional obligation of teachers in ANOVA test. For gender variable, t test was applied and any diffirence could be found. For the education level variable, ANOVA test was used and it is identified that undergraduate degree level teachers have more professional liability than license and master's degree level teachers. ANOVA test was used for the variable and teachers' seniority seniority increases, the increased sense of professional liability has been determined. For the branch of teachers variable, ANOVA test was used and it is detected that primary schools' teachers' call of duty, professional obligation, and ethical thought are higher that secondary and high schools' teachers.According to the research results, in order to improve ethical behavior of teachers, training programs that could support cultivating before and after profession, in-service training, seminars, and courses should be organized, and experienced teachers should be consultant for beginning teachers.Keywords: Ethics, Ethical Behavior of Teachers, Turkey, Kosovo