17. yüzyılda yapılmış mensur şehname tercümesi (vr. 521a-551a, inceleme, metin, dizin)

ÖZET Bir bölümü üzerinde çalışılan eser, İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi'nde 6131 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır. Üç cilt olup tamamı 1778 varaktır. Her sayfasında 25 satır bulunan bu eserde minyatürlere de yer verilmiştir. Üzerinde çalışma yapılan birinci cildin boyu 39, eni 24,5 ve kalınlığı 7,5 cm’dir. Kelime kelime bir tercüme niteliği taşımayan bu eser hicrî 1187, milâdî 1773 tarihinde tamamlanmıştır. Bu tez yazmanın 521a-551a varaklarını kapsamaktadır. Bu tezi hazırlamaktaki amaç Şehnâme’nin bu mensur tercümesini tanıtmaktır. Bu çalışma giriş, metin, günümüz Türkçesine çeviri ve dizin olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında Fidevsî, Şehnâme, Şehnâme çevirileri ve üzerinde çalışma yapılan yazmayla ilgili bilgiler verilmiştir. Metin kısmında eser çevriyazıya aktarılmış, varak ve satır numaraları belirtilmiştir. Metin, günümüz noktalama işaretlerine göre düzenlenmiş, metnin gerekli yerlerinde paragraflar yapılmıştır. Yapılan bu düzenlemeyle eserden faydalanmanın daha kolay bir hale getirilmesi amaçlanmıştır. Günümüz Türkçesine çeviri kısmında eserdeki Arapça ve Farsça kelimeler günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Dizin bölümünde eserin söz varlığını gösteren gramatikal bir indeks hazırlanmıştır. Kelimeler ve birleşik şekiller alfabetik olarak dizilmiştir. Madde başı olarak kabul edilen kelimelerin altına o kelimeyle ilgili ara madde, deyim ve birleşikler sıralanmıştır. Arapça, Farsça birleşik ve türemiş kelimelerin kaynağı, oluşturuluş şekilleri ile diğer alıntı kelimelerin hangi dilden oldukları ve asıl şekilleri de belirtilmiştir. Eserdeki kelimelerin metinde geçtiği anlamları verilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonunda eserin tıpkıbasımı yer almaktadır. SUMMARY The artefact that was partially studied has been registered to the inventory of the Istanbul University Central Library with the number 6131. It is comprised of three volumes and 1778 leaves in its entirety. It contains 25 lines per page and features several miniatures. The dimensions of the first volume that is worked on are a height of 39, width of 24.5, and a thickness of 7.5 cm. Completed in the year 1187 of the moslem and 1773 of the Gregorian calendars, it is not a verbatim translation. This thesis covers the leaves 521a to 551a of the inditement. The purpose of this thesis is to familiarise the reader with this prose translation of the Shahnamah. It comprises four parts namely, an introduction, the text, translation into modern Turkish, and an index. The introduction contains information on Ferdowsi, Shahnamah, its translations, and the inditement that was examined. In the text part the work has been converted to prose translation and marked with page and line numbers. The text has been arranged according to modern punctuations, and divided into paragraphs where necessary. This has been done with the aim of making it easier to use the artefact. In the translation into modern Turkish part Arabic and Persian words have been translated into their modern equivalents line by line and formed into proper sentences. The index part is comprised of a grammatical index of the vocabulary of the artefact. Words and unified symbols have been arranged alphabetically. Intermediate entries, idioms and unified forms are listed below the words that are considered lexical entries. The sources for Arabic and Persian unified and derived terms, the ways they are formed, origins of other loan words and their original forms have also been stated. An attempt is made to explain the meanings of the words as they have been used in the artefact. An unaltered reproduction is provided at the end