6. sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin üstbilişsel becerilerinin geliştirilmesi : bir eylem araştırması

Bu araştırmanın amacı ilköğretim öğrencilerinin üstbilişsel becerilerini geliştirmek için ortaokul 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersi kapsamında Ülkemiz ve Dünya ünitesini tasarlamak ve tasarlanan ünitenin uygulanabilirliğini ortaya koymaktır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden eylem araştırması kullanılmıştır. Çalışma, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı İstanbul, Sultangazi’ de bulunan Menekşe Ortaokulunda (rumuz) 6. Sınıf öğrencileriyle yürütülmüştür. Çalışmada katılımcıların belirlenmesi ve seçiminde amaçlı örnekleme türü kullanılmıştır. Çalışma, Sosyal Bilgiler dersi saatlerinde bir ders işleyişine uygun olarak sınıfın tüm öğrencileriyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ilk haftadan son haftaya kadar devamlılık gösteren öğrencilerden elde edilen veriler araştırmada kullanılmıştır. Devamlılık gösteren sınıftaki öğrenci sayısı 17 kız ve 17 erkek olmak üzere toplam 34’tür. Araştırmaya katılan katılımcılara araştırma etiği gereği gizlilik ilkesine bağlı kalınarak rumuz verilmiştir. Bu araştırmanın uygulama süreci 12.02.2018 - 21.03.2018 tarihleri arasında 6 hafta sürmüştür. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak etkinlikler, öz değerlendirme formu, mülakat formu ve araştırmacı notları kullanılmıştır. Verileri zenginleştirmek için çeşitleme (triangulation) kullanılmıştır. Veri toplama araçlarından elde edilen veriler, birbirleriyle karşılaştırılarak teyit edilmiştir. Toplanan verilerin analizinde içerik analiz yöntemi kullanılmıştır. İçerik analizinin ilk basamağı olan analitik betimleme ve kodlama için Strauss ve Corbin’ in (1990) önerdiği kodlama yöntemi kullanılmıştır. Etkinliklerden ve görüşme formundaki üstbilişsel becerilerin gelişimine yönelik sorulardan elde edilen bulguların yorumlanmasında kod ve kategorilere dayalı olarak sayısal derecelendirme ölçeği kullanılmıştır. Sayısal derecelendirme ölçekleri öğrencilerin haftalar arasındaki üstbilişsel becerilerindeki değişim ve gelişimi göstermek amacıyla hazırlanmıştır. Sayısal derecelendirme ölçeğinden elde edilen haftalık puanlamalar frekans tablosuna göre yorumlanmıştır. Tasarlanan ünitenin uygulanabilirliğine yönelik sorulara verilen cevapların kod ve kategorileri yüzdelik oranı verilerek yorumlanmıştır. Çalışmada üstbiliş becerilerini geliştirmek amacıyla etkinlikler tasarlanmış ve uygulanmıştır. Etkinlikler, ‘bilişin bilgisi’ ve ‘bilişin düzenlenmesi’ boyutlarını geliştirmeye yönelik tasarlanmıştır. Bilişin bilgisi; açıklayıcı, prosedürel ve durumsal bilgi olarak 3 alt kategoride incelenmiştir. Bilişin düzenlenmesi ise planlama, izleme ve değerlendirme olarak 3 alt kategoride incelenmiştir. Eylem planında yer alan etkinliklerde üstbilişsel metin okuma yöntemleri (SQ3R, PQ4R, REAP), bildiklerim, bilmek istediklerim, öğrendiklerim yöntemi (KWL), sesli düşünme, görsel düşünme, anlamayı öğrenme, derin düşünme soruları, oyun, karşılıklı öğretim, işbirlikli öğrenme, rol oynama, model alma, hayali sembolleştirme, problem çözme, tartışma ve düşünme kaydı tutma, öz değerlendirme, beyin fırtınası, ipucu verme ve zihin haritası üstbilişsel stratejileri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda eylem planında yer alan etkinliklerin öğrencilerin üstbiliş becerilerini geliştirmede etkili olduğu belirlenmiştir. Tasarlanan etkinlikler öğrenciler tarafından eğlenceli, faydalı, gerçek hayatta işe yarar, akılda kalıcı ve düşündürücü bulunmuştur. Tasarlanan etkinliklerin üstbilişsel becerileri geliştirmesi ve öğrenciler tarafından faydalı ve uygulanabilir bulunması eylem araştırması planının etkili olduğunu ve ünitenin uygulanabilirliğini ortaya koymaktadır.--------------------The aim of this research is to design the national and world unit of the 6th grade Social Studies course in order to improve the metacognitive skills of primary school students and to demonstrate the applicability of the designed unit. In the study, action research, one of the qualitative research designs, was used. The study was conducted with 6th grade students in Menekşe Secondary School (nickname) in Sultangazi, Istanbul, in the 2017-2018 academic year. In the study, purposeful sampling type was used to identify and select the participants. The study was conducted with all the students of the class in accordance with the course of a course during Social Studies course hours. In the study, the data obtained from the students who showed continuity from the first week to the last week were used in the research. The total number of students in the classroom is 34, including 17 girls and 17 boys. Participants who participated in the study were given the pseudonym according to the ethics of confidentiality. The application process of this research took 6 weeks between 12.02.2018 - 21.03.2018.In this research, activities, self-assessment form, interview form and researcher notes were used as data collection tools. To enrich the data, triangulation was used. The data obtained from the data collection tools were confirmed by comparison with each other. Content analysis method was used in the analysis of the collected data. For the analytical description and coding, which is the first step of content analysis, the coding method proposed by Strauss and Corbin (1990) was used. In the interpretation of the findings obtained from activities and questions about the development of metacognitive skills in the interview form, numerical rating scale was used based on codes and categories. Numerical rating scales were prepared to show the change and development of metacognitive skills of students between weeks. Weekly scores obtained from numerical rating scale were interpreted according to frequency table. The codes and categories of the answers given to the questions regarding the applicability of the designed unit were interpreted by giving a percentage.Activities were designed and implemented in order to improve metacognition skills. The activities are designed to improve the dimensions of ‘knowledge of cognition’ and ‘regulation of cognition’. Knowledge of cognition; descriptive, procedural and conditional knowledge. The regulation of cognition was examined in 3 sub-categories as planning, monitoring and evaluation. Metacognitive text reading methods (SQ3R, PQ4R, REAP), what I know, what I want to know, what I learned (KWL), voice thinking, visual thinking, learning to understand, deep thinking questions, play, reciprocal teaching, cooperative learning, role playing, modeling, imaginary symbolization, problem solving, discussion and thinking recording, self-assessment, brainstorming, clues and mind map metacognitive strategies were used.As a result of the study, it was determined that the activities included in the action plan were effective in improving the metacognition skills of the students. The activities designed by the students were found to be fun, useful, useful in real life, catchy and thought-provoking. The activities designed to develop metacognitive skills and to be found useful and applicable by the students indicate that the action research plan is effective and the applicability of the unit