Nur Ayetinin tasavvuf yorumları

ÖZETLügatta aydınlık, ışık ve parıltı gibi anlamlara gelen, başkalarını aydınlatan latîf bir nesne olan nûr, esmâ-i ilâhiyyedendir. Yüce Allah Kur’ân-ı Kerîm’de kendi zâtını “Nûr” olarak adlandırıp şöyle buyurmuştur: “Allah göklerin ve yerin nûrudur…” (Nûr, 24/35) Nûr kavramı genellikle “nûr âyeti” olarak isimlendirilen bu âyetin ışığında anlaşılmaya çalışılmıştır. Tasavvufî tefsirlerde bu âyette yer alan göklerin ve yerin nûrunun Allâh’a izâfeti, mişkât (kandillik-oyuk), misbâh (lamba), zücâce (kristal fanus), kevkeb (yıldız), dürr (inci), şecere-i mübâreke (mübârek ağaç) ve zeyt (yağ) gibi kavramlar ile nûrun temsîli ve “nûr üzerine nûr” gibi meseleleri îzâha yönelik oldukça zengin bir yorum literatürü yer almaktadır. Bu çalışmada nûr âyetinde geçen kavramların lügat ve ıstılâh anlamları açıklanarak, tasavvufî tefsirlerde ve muhtelif eserlerde yer alan nûr âyetiyle ilgili yorumlara yer verilmiştir. Ayrıca bu âyetin tefsirine dâir yazılmış olan Süleymaniye Kütüphanesi’nde kayıtlı müstakil risâleler tanıtılarak, nûr âyetinin yorumunu ihtivâ eden üç örnek metin üzerine tercüme-transkripsiyon çalışması yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Nûr, mişkât, misbâh, zücâce, kevkeb, dürr, şecere-i mübâreke, zeyt, tasavvuf, tefsir. ABSTRACTSignifying such things as illumination, light and luminance, and a subtle entity that enlightens others, nur is among the Divine Names. Referring to Himself as 'Nur' in the Qur'an, Allah Almighty declares: "Allah is the Light of the heavens and the earth..." (24:35) The notion of nur has generally been understood in consideration of this verse, which is known as the Ayat al-Nur, or the Verse of Light. Sufi commentaries of the Qur'an include a considerably rich literature of Qur'anic exegesis directed at explaining such matters as the light of the heavens and the earth being ascribed to Allah, such concepts as mishkat (niche), misbah (lamp), zujaja (crystal), kawkab (star), durr (pearl), shajara al-mubaraka (blessed tree) and zayt (oil), as well as the representation of light and the concept of 'light upon light'. Expounding the literal and contextual meanings of the concepts mentioned in the Verse of Light, this study examines interpretations and commentaries of the verse in Sufi Qur'anic commentaries and various other works. Moreover, this study entails an introduction of the independent treatises penned in relation to commentaries of this verse, which are on record in the Süleymaniye Library, and a translation-transcription of three sample texts. Key Terms: Nur, mishkat, misbah, zujaja, kawkab, durr, shajara al-mubaraka, zayt, tasawwuf, tafsi