Tasarım hukukunda ürün tasarımı açısından benzerlik kavramının irdelenmesi

ÖZETBu çalışma endüstriyel tasarım davalarında, görev yapan bilirkişilere, benzerlik ve ayırt edici nitelik saptaması sırasında kaynak oluşturacak temel tasarım kavramları ile ilgili kuramsal bilgi ve sonuca yönelik bir yöntem önerisi oluşturmayı hedeflemiştir.Bu çalışma dört aşamadan oluşmaktadır.1. Bölümde Sınai Mülkiyet Hakları kavramı incelenmiş, dünyada ve ülkemizde sınai mülkiyet haklarının tarihsel gelişimi ve bu hakların korunması için yapılan uluslararası anlaşmalara yer verilmiştir. Türkiye’nin 1990 yılı sonrası Avrupa Gümrük Birliği anlaşmasına dahil olma çalışmaları sonucunda ülkemizde yürürlüğe giren 27 Haziran 1995 tarihli ve 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması ile ilgili Kanun Hükmünde Kararname’nin temelini oluşturan Avrupa Topluluğu’nda tasarımların koruması ve Topluluk Tasarımı kavramları ile özellikleri incelenmiştir.2. Bölümde tasarım ve endüstriyel tasarım kavramları detaylı olarak incelenmiş ve bu kavramların farklı tanımlarına yer verilmiştir. 27 Haziran 1995 tarihli ve 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması ile ilgili Kanun Hükmünde Kararname temel alınarak ülkemizde endüstriyel tasarım koruması ve kanun hükmünde kararnamede geçen tanımlar ve gereklilikler incelenmiştir. Ayrıca bu bölümde 27 Haziran 1995 tarihli ve 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması ile ilgili Kanun Hükmünde Kararname ile elde edilen haklar, hak sahipliği, hizmet ilişkisinde hak sahibi, tasarım hakkının kapsamı, üniversite mensuplarının tasarımları, tasarımcı olarak belirtilme hakkı, rüçhan hakkı, tasarım hakkının sınırlandırıldığı durumlar konularında incelemeler yapılmıştır. Araştırma tezinde, kaynak olarak kullanılan 27 Haziran 1995 tarihli ve 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması ile ilgili Kanun Hükmünde Kararname, Ek 1 olarak sunulmuştur. 3. Bölümde ayırt edici nitelik olarak tasarımı oluşturan faktörler başlığı altında, algı kavramı ve çeşitleri, algı yanılsamaları ve özellikle ürün algısında önemli yeri olan gestalt teorisi incelenmiştir. Gestalt teorisi bağlamında bir ürün tasarımını oluşturan temel tasarım prensipleri ve ögeleri ayrıntılı olarak araştırılmıştır.4. Bölümde 27 Haziran 1995 tarihli ve 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması ile ilgili Kanun Hükmünde Kararname doğrultusunda tasarımda yenilik, benzerlik ve etkilenme ile taklit ve kopyalama kavramları incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise, önceki bölümlerde açıklanan kavramlar doğrultusunda tasarlanan örnek ürünler üzerinde, ayırt edici nitelik saptamaları sırasında izlenmesi için bir yol ve yöntem geliştirilmiştir. SUMMARYThis study aims to form a source of theoretical information and establish a methodology concerning basic design concepts in order to aid experts, who are selected to assist judges in industrial design trials, in the ascertainment of similarities and individual characters of a design in exercises of jurisdicton. It is comprised of four chapters.Chapter 1 examines the concept of industrial property rights, its historical development in Turkey and international treraties that protect these rights. It focuses on the concept of “community design” and the protection of designs, which form the basis of the decree law number 554 concerning the protection of industrial designs that passed on June 27, 1995 in Turkey as a result of its efforts for the integration with the European Customs Union after 1990. In Chapter 2, the concepts of “design” and “industrial design” are dealt within detail along with their different definitions. On the basis of the decree law number 554, dating June 27, the protection of industrial designs in Turkey, definitions and necessities concerning the topic are analyzed. Other concepts that form the focus of this section of the study are related to the rights recognised by this law decree, title to ownership, entitled party in service relationship, the extent of the design right, the designs of university employees, right to claim designership, right of preference and the situations where the copyright of design can be restricted. The decree law number 554 concerning the protection of industrial designs that passed on June 27, 1995 in Turkey , which is one of the main sources this research is based on, is presented as Appendix 1 at the end of the study.Chapter 3 is devoted to the concept of perception and its kinds, illusions of perception and particularly Gestalt Theory, which has critical implications in terms of the perception of product design. The chapter also presents a research into basic design principles and elements that make up the design of a product within the framework of Gestalt theory. Chapter 4 is focuses on concepts such as originality, similarity, and influence as well as imitation and replication in design on the basis of the law decree number 554. Applied on the imaginary designs developed in the light of the concepts explored in previous chapters, a methodology to be implemented in the identification of individual characters of the design in general is presented in the conclusion chapter