Hızlı üst çene genişletmesi sonrası boyutsal değişikliklerin ölçümünde kullanılan yöntemlerin karşılaştırılması

ÖZETÜst çenenin transversal yönde boyut yetersizliği gösterdiği olguların genişletme yöntemiyle tedavisi sabit ortodontik tedavilerde en çok tercih edilen tedavi yöntemidir. Hızlı üst çene genişletmesinin, alt ve üst çenedeki, iskeletsel ve dişsel etkileri bugüne kadar değişik araştırıcıların çeşitli ölçüm yöntemleri ile incelenmiştir. Hastaların tedavi öncesi ve sonrası alçı modellerinin ölçülmesi bu yöntemlerden biridir.Bu çalışmanın amacı, hızlı üst çene genişletmesi sonrası alt ve üst çenede oluşan boyutsal değişikliklerin, orijinal alçı modeller üzerinde yapılan ölçümlerin kalibre edilmiş sayısal fotoğraflar üzerinden yapılan ölçümler ve sayısal modellerdeki ölçümleriyle karşılaştırılması ve ayrıca bu yeni teknolojilerin gelecekteki hızlı üst çene genişletmesi çalışmalarında etkinlikle kullanılabilirliğini araştırmaktır.Araştırmamızın materyalini, Marmara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ortodonti Anabilim Dalı’na tedavi için başvuran, üst çene darlığı gösteren ve daimi dişlenme döneminde bulunan 10’u kız 10’u erkek, 20 bireyin üst çene genişletmesinden önce ve sonrasında üçüncü ayda alınan alt ve üst modelleri oluşturmuştur. Ölçümler, 2 araştırmacı tarafından, O3DM (Çestokhova, Polonya) firmasının hazırlamış olduğu sayısal modellerde, Nemo Ceph Dental Studio NX programı ile kalibre edilmiş sayısal fotoğraflar üzerinde ve sayısal kumpas ile direk modeller üzerinde olmak üzere 3 yöntemle yapılmıştır.Sayısal modellerin, alçı model ve sayısal fotoğraflar üzerinde her iki araştırmacı tarafından yapılan ölçümlerin hem gözlemciye ait hem de gözlemciler arası korelasyon katsayısının %85’in üzerinde olduğu ve %95 güven aralığı ölçümlerinde de güven aralığının yüksek olduğu belirlenmiştir.Sayısal model, alçı model ve sayısal fotoğraf ölçüm yöntemlerinin güvenilirlikleri karşılaştırıldığında sınıf içi korelasyon katsayısının değerleri %70’in üzerinde olduğu ve %95 güven aralığı içinde bulunduğu; böylece 3 yöntemin de ölçüm güvenilirliği olduğu görülmüştür.Üst çene için tedavi sonuçları değerlendirildiğinde sayısal model ile yapılan ölçümlerde sağ üst ark uzunluğu (p=0,053) hariç, anlamlı düzeyde artış göstermiştir. Tedavi sonuçları alçı model ve sayısal fotoğraf yöntemi ile değerlendirildiğinde üst çene ölçümlerinin tümünde artış gözlenmiştir (p=0,001).Alçı modeller üzerinde elde edilen sonuçlar, sayısal modeller üzerinde benzer şekilde bulunduğunu fakat sayısal fotoğraflar üzerinde bu değişimlerin tespit edilemediği görülmüştür.Ölçüm yöntemleri arasında istatistiksel olarak olarak önemli bir farka rastlanmamasına karşın, klinik olarak sayısal fotoğraf ile yapılan ölçüm değerlerinin diğer iki yöntem değerlerine göre daha küçük olduğu gözlenmektedir.Sonuç olarak sayısal modellerin, hızlı üst çene genişletmesi tedavisi sonuçlarını değerlendirmede, alçı modellere kabul edilebilir bir alternatif oldukları görülmektedir. Sayısal fotoğraflar ise, alt çenedeki boyutsal farklılıkların istatistiksel olarak belirlenememesi nedeniyle, bilimsel çalışmalarda kullanımının yeterli olmayacağı düşünülmektedir.ANAHTAR KELİMELER: Hızlı Üst Çene Genişletmesi, Model Ölçüm Yöntemleri, Sayısal Model, Alçı Model, Sayısal Fotoğraf SUMMARYComparison of Methods Used in The Measurement of Dimensional Changes After Rapid Maxillary ExpansionRapid maxillary expansion is one of the most common treatment protocol for patients having transversal maxillary deficiency. The skeletal and dental effects of rapid palatal expansion has been studied with various methods by researchers. The measurement of before and after dental casts is one of evaluation methods.The aim of this study is to compare the measurements of dimensional changes of maxilla and mandible after rapid maxillary expansion on plaster models, calibrated photographs and digital models, as well as to evaluate the validity of these new technologies.This study involves plaster models of 20 patients, who were in permanent dentition and presented with a transversel maxillary deficiency. They were selected from the clinical in take of the Orthodontic Department at Marmara University Faculty of Dentistry. Two reseachers made 26 different measurements using 3 different methods; first directly on dental casts with digital calipers, and then on digital models prepared by O3DM (Czestochowa, Poland) and on calibrated digital photographs using Nemo Ceph Dental Studio NX program.Measurements made directly on model with digital caliper, on digital models, and digital photographs had intra and inter reliability with intraclass correlation coefficient values above 0.85 in 95% CI for both two researchers. Intraclass correlation coefficient values were above 0.70 in 95% CI in comparison of digital models, plaster models and digital picture measurement methods showing that all 3 methods are reliable.Evaluation of treatment results in the maxillary arch with digital models showed that there was a significantly an increase in all measurements (p=0,001), except arch length (p=0,014). Evaluation of treatment results in the maxilla on plaster models and calibrated photographs showed that there was a significant increase in all measurements (p=0,001).Evaluation of treatment results in the mandibular arch with digital models and plaster models showed that there was a significant increase in 4 out of 13 measurements. No significant increase was observed in the measurements made by calibrated photograhs. Although no statistically significant difference was found between 3 measurement methods, measurement values of calibrated photographs were observed to be smaller than those obtained with other methods.As a result, digital models can be an alternative method for plaster models in evaluation of rapid maxillary expansion treatment results. Digital photograph method was found to be inadequate for research purposes due to its inefficiency in determining mandibular dimensional changes.KEY WORDS: Rapid Maxillary Expansion, Model Measurement Methods, Digital Model, Digital Caliper, Dental Cas