402 numaralı Üsküdar Şer'iyye Sicil Defterinin Transkripsiyon ve değerlendirilmesi (H. 1153-54 tarihli)

ÖZETTezimiz, Üsküdar Şer‛iyye Mahkemelerine ait H. 1153- 1154 tarihli 402 numaralı Şer‛iyye Sicilidir. Bu, üzerinde çalıştığımız sicilin orjinali İstanbul Müfütülüğünde, mikrofilmi ise İSAM Kütüphanesinde bulunmaktadır. Çalışmamızın giriş kısmında Osmanlı Devletinin sosyal, iktisâdî, siyâsî, hukûkî tarihini en iyi şekilde yansıtan Şer‛iyye sicilleri ve bunlar hakkında, bunları kaleme alan kadılar ve bunların görevleri, daha sonra üzerinde çalıştığımız 402 numaralı Şer‛iyye Sicili’nin muhtevâsı ve şekil özellikleri hakkında bilgi, akabinde sicilimizde yer alan dava konularının listesi verildikten sonra çalışmamızın asıl konusunu teşkil eden 402 numaralı Şer‛iyye Sicilinin transkripsiyon, özet ve hükümlerin tasnifi yapılmıştır. 402 numaralı Şer‛iyye Sicilinde her sicilde bulunan sosyal konuların yanında (mülk, eşya alım satımı, ipotek, evlilik, boşanma, vasîlik, vekil tayin etme, görevli tayini, tereke), Osmanlı’nın o dönemde ilişki içinde bulunduğu İran ve Rusya ile olan münâsebetlerine de değinmektedir. Ayrıca esnaf nizamıyla ilgili (sütçülük, ekmekçilik) pek çok hüküm de bulunmakta ve bize o döneme ait orijinal bilgiler vermektedir. ABSTRACTOur thesis is about Şer’iyye records dated 1153-1154 of Üsküdar Şer’iyye Courts, which were transferred from Istanbul Muftu’s office to ISAM library. Our study first gives brief information about Şer’iyye records, which duely reflect the social, economic, political, and legal history of the Ottoman State, the responsilities of the kadis – muslim judges – who keep these records, and the contents and formal features of the Şer’iyye records number 402. Then the list of the cases in the records are given, followed by the main part of the study that transcribes, summarizes and classifies the rulings.In addition to the social issues present in Şer’iyye records number 402 (property, purchase and sale, mortgage, marriage, divorce, guardianship, trusteeship, job assignments, law estate), the study deals with the Ottoman’s relations with Iran and Russia. Also present are rulings about regulations for tradesman (milkmen, bakers), shedding new light on the period