1990 sonrası güçler dengesinde(ABD-Türkiye-Rusya-İran) Ortadoğu politikalarının karşılaştırılması

ÖZETVar olan düzenin işleyişini bozarak sürdürülmeye çalışılan politika ve stratejilerin istikrarına set vuran Ortadoğu’da küresel ve bölgesel çaptaki her önemli olayın arkasından mevcut düzenin tekrar inşa edilmesini sağlayacak yeni politika ve stratejilerin belirlendiği görülmektedir. Bu bakımdan soğuk savaş dönemine kadar coğrafi çevreyi ve dünya politikasını kullanma sanatı olarak tanımlanan ve jeopolitik durum göz önünde tutulmadan elde edilmeye çalışılan güç, yeni stratejik boşlukların çıkmasına sebep olmuştur. Devletlerarası ilişkide boşluk kabul edilemez olduğundan dolayı liderler realist yaklaşıma göre diğer aktörleri etkileme yeteneği, sanatı olarak görülen gücü kullanarak sınırlarını çizmektedir. Güç kullanılırken onu etkileyen coğrafya, tarih ve kültür gibi değişmeyen unsurlardan ayrıca ekonomik gelişmişlik, teknolojik yapı, yetişmiş insan sayısı, askeri kapasite gibi değişken unsurlardan da yararlanılmaktadır. Bu unsurlar kullanılarak elde edilen egemenlik ve sağlanan güvenliğin bekası için aralarında kurdukları güç dengesi çıkarlarına uygundur. Bu yüzden çoğu zaman güvenliklerini tehlikeye sokmasına rağmen sistemin istikrarını sağlamak amacıyla güç dağılımı yapmaktadırlar. Buna göre sert güç, yumuşak güç, akıllı güç, ekonomik güç gibi araçları sıklıkla kullanarak ülke yöneticileri diplomatik alanda yeteneklerini göstermektedir. Bu açıdan Soğuk savaş dönemi ve Soğuk savaş sonrası dönemde bölgesel ve küresel boyuttaki çatışmalar denge politikasının uygulanması esnasında oluşan hatalardan kaynaklanmaktadır. Uluslararası sistemin kalbi durumunda bulunan Ortadoğu uygulanan bu politikalardan en çok etkilenen coğrafya olarak karşımıza çıkmaktadır.ABSTRACTThe new policies and strategies have been identified after every major global and regional event in the Middle East. These new policies and strategies are maintained by disrupting the existing order in the region. New strategic gaps have emerged due to the power to be achieved since the cold war period, without regarding the geopolitical situation, which is defined as the art of using the geographical environment and world politics. The leaders draw their boundaries by using the power of influence with realistic approach, as interstate authority gap is not acceptable. Economic development, technological structure, literacy rate, military capacity is used besides geography, history and culture while using power. Sovereignty and safety achieved by using these elements are suitable for the power balance between them. They distribute power to keep the stability of the system even though it is often unsafe. Suitably, countries frequently use tools such as hard power, soft power, intelligent power and economic power to show their diplomatic abilities in the region. The Cold War period and the post-Cold War regional and global conflicts arose due to the application of these the balance policies. The heart of the international system, Middle East, is challenged as the geography most affected by these applied policies