Türkiye’de bölgesel gelişmişlik farklarını ortadan kaldırmaya yönelik maliye politikası önlemlerinin etkinliği

ÖZETBölgeler arası gelişmişlik farklarının son dönemlerde çok fazla göze batmasının sebebi bölgelerin içinde dahi farklı kentlerde hatta kentlerin çeşitli semtlerinde bile farklılaşmanın ciddi anlamda öne çıkmasıdır. Bu sorun Türkiye’ de sanayi devrimine kadar dayanmaktadır, o dönemde ülkenin sadece İzmir, İstanbul gibi kentlerinin Avrupa ile bağlantı içinde olması bölgesel farklılaşmayı başlatmıştır. Bölgeler arasında bu farklılaşmanın ortaya çıkmasının sebeplerini; sanayiler arasında bağlantıların kurulamaması, sosyal, ekonomik ve politik nedenlere bağlayabiliriz.Ülke ekonomisinde ulaşılmak istenen hedefler göz önüne alındığında Türkiye gibi ülkelerde bölgeler arası gelişmişlik farklarını gidermede maliye politikası önlemlerine ihtiyaç olduğu açıkça görülmektedir. Maliye politikası önlemleri demokrasiyle yönetilen ülkelerde siyasi bir karar gerektirir, buna rağmen özendirme önlemleri ve teşvikler her zaman tam etkin olmayabilir. Yapısal ve işlevsel sorunlardan dolayı teoride etkin olan teşvik uygulamaya geçtiğinde hiçbir işe yaramayabilir.Bölgesel farkları ortadan kaldırmaya yönelik maliye politikası önlemleri ülkemizde beş yıllık kalkınma planlarıyla birlikte alınmaya başlandı. 1963’ den 1980’ e kadar olan periyotta yapılan planlar Doğu blok’u ülkelerinde görülen emredici planlardan ziyade Avrupa’da uygulanmaya konan yol gösterici planlar olarak hazırlanmıştır. 1980’ den günümüze kadar ise neo liberal iktisat temel alınarak çeşitli politikalar uygulanmaktadır. Yıllar boyunca tüm bu kalkınma planları kapsamında GAP, DOKAP vs… çeşitli projelere imza atıldı, Kalkınma Öncelikli Yöreler belirlendi. Ortak özelliklere sahip geri kalmış bölgelerin sosyal ve ekonomik olarak kalkındırılmaları buralarda yaşayan insanların refah düzeylerinin yükseltilmesi amaçlandı.Son 50 yıllık deneyimlere bakıldığında farkları giderici politikaların uygulanması için devlet desteğinin gerekiyor olmakla birlikte, kamu mülkiyetinin arttırılmasının zorunlu olmadığı görülmüştür. Ancak ekonominin sağlıklı işleyişi için gerekli altyapı projeleri ile finansal gücün yetersiz olduğu projelerin devlet eliyle gerçekleştirilmesi bölgesel farkları giderici maliye politikası önlemlerinin etkinliğini arttırabilir. ABSTRACTRegional development differences have been standing out recently, well. Withdrawing too much attention to inter regional differences in recent years because even in the regions of differentation is that, even in different cities.This problem started while the industrial revolution was occuring. At that time only İstanbul, İzmir and this kind of cities were relating with europe. Regional differences was started by this stiotion. The reason fort his emergence of this differentation between regions can link social, economic and political reasons.It’s easy to seewe need fiscal policy measures in order to clear away regional development differnces. Fiscal policy measures require politic decision in countries which is ruled by democracy but despite of this encouragament measures may not be effective in theory, may not be affective when it carry out due to structural and functional problems.Fiscal policy measures to eliminate regional differences was started by five-year developmant plans in our country. Plans which have made between 1963 – 1980 weren’t mandatory plans of eastern bloc countiries, they were guiding plans implemented in Europe. From 1980 till today various policies have implemented on the basis of neo liberal economic. Different projects have been made and priority development have been determined as GAP, DOKAP over the years. It was aimed to improve under developt regions have common features and improve life condution of people who live around this regions. According to last fifty years experiance; it is necessary to public support in order to implement policies which remove differences but the increase of public ownership isn’t necessarily. The essential infrastructure projects for economy in order to work well and the projects which having enough financial power that have been came to life by government could increase the effection of the precautions of economical strategy that prevents local differences