II. Meşrutiyet Döneminde üç gazete (1908)

Osmanlı Devleti’nde, II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte basının denetimi ortadan kalkmış, Osmanlı basınına uygulanan sansür sona ermiştir. Bu dönemde meydana gelen özgürlük ortamı basın-yayın faaliyetlerinin zirve yaptığı bir dönemi oluşturmuş, süreli yayınların bilhassa gazetelerin siyasallaştığı bir devri yaratmıştır. Ayrıca devrin modasına uygun bir şekilde “Osmanlıcılık” siyasî fikri memleketin kurtuluş reçetesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu devirde yayınlanan süreli yayınlar, meşrutiyetin de getirmiş olduğu özgürlük ortamından faydalanarak basında bir kaos ortamı yaratmışlardır. Bu bakımdan II. Meşrutiyet devri Türk basın tarihi içinde önemli bir yere sahiptir ve incelenmeye değerdir. Öyle ki II. Meşrutiyet’in ilan edildiği 24 Temmuz tarihi günümüzde “Basın Bayramı” olarak kutlanmaktadır. Çalışmamıza konu olan H. 15 Şaban 1326/ R. 29 Ağustos 1324/ M. 11 Eylül 1908 tarihinde yayımlanmaya başlanan Üç Gazete on yedi günlük yayın hayatında II. Meşrutiyet döneminin matbuat hayatını ve Osmanlı basınının meşrutiyet rejimine bakışını yansıtması bakımından önemlidir ve adeta bir ayna vazifesi görmüştür. Üç Gazete, Akyiğitzâde Musa Bey’in Metîn, Vicdanî’nin Feyz-i Hürriyet ve Yani Martoğlu’nun Tasvîr-i Hayâl gazetelerinin birleşmesiyle oluşan üç ortaklı bir yapı teşekkülüdür. Bu yapının oluşturduğu kurulun ismi de Heyet-i Tahrîriye-i Müttehide’dir. Üç Gazete yayın hayatı boyunca birçok konuda yazı ve makale yayınlamıştır. Bu konuları tarih, siyaset, eğitim, adalet, düşünce, bilim, teknik, askerlik, millî savunma, dil, mizâh, roman, kültürel gelişmeler, polisiye haberler, gündemi meşgul eden güncel haberler vb. oluşturmuştur. Özellikle ülke içerisinde haber mahiyeti teşkil edecek her konu ilgiyle takip edilmiş, okurlara ulaştırılmıştır. Gazetede yıllar önce filizlenen, günümüzde de sıkıntı olarak devam etmekte olan Kürt meselesi ve Kürt isyanları farklı yönleriyle ele alınmıştır. Yine geçmişten günümüze güncelliğini korumakta olan Dersim meselesi de gazetede yer edinmiştir. Dersim’deki asayişsizlik ve anarşik faaliyetler günü gününe takip edilmiştir. Üç Gazete bu her iki mesele için de ilginç tespitlerde bulunmuş ve çözüm önerileri sıralamıştır. Üç Gazete dünyada meydana gelen gelişmeleri de sıkı sıkıya takip etmiş, bu gelişmeleri okurlarına gerek kendi imkânlarıyla gerek yabancı gazete ve ajanslardan temin ettiği haberlerle bildirmiştir. Özellikle bu konuları ülkeler arası diplomatik meseleler, salgın hastalıklar oluşturmuştur. Ayrıca Üç Gazete’nin ilgiyle takip ettiği en önemli dış mesele İran’da cereyan etmekte olan meşrutiyet taraftarlarıyla, mutlak hükümdarlığını koruma çabasında olan Şah Muhammed Ali arasındaki mücadele olmuştur. --------------------With the decleration of Second Constitutional Monarchy, cencorship against the Ottoman press had ended in Ottoman Empire. Press activities peaked, periodical publications, especially newspapers had been politicized with liberty atmosphere occured during this period. Besides, “Ottomanism” ideology, in accordance with the trend of the period, had appared as a prescription of salvation. Periodical publications which published in this period, taking advantage of freedom atmosphere that Constitutional Monarchy brought, had created a chaos environment. From this perspective Second Constitutional Monarchy Period has an important place at Turkish press history and worths for researching. Such that, 24th of July, the day Second Constitution was declared, has been celebrated as “Press Feast”.It is important that, subject of our study, Üç Gazete, which had been started publishing at for Muslim Calendar 15th of Shaban 1326, for Rumi Calendar 29th of August 1324 and for Gregorian Calendar 11th of September 1908, in it’s publishing life, which had lasted only 17 days, is important in terms of reflection of Second Constitutional Monarchy period’s publishing life and fairly acted as a mirror. Üç Gazete, which is a common establishment organization with 3 joints, formed had merging of Akyiğitzade Musa Bey’s Metîn, Vicdanî’s Feyz-i Hürriyet and Yani Martoğlu’s Tasvîr-i Hayâl newspapers. The name of the council, which had formed by this establishment, is Heyet-i Tahrîriye-i Müttehide.Üç Gazete had published papers and articles on many issues during it’s broadcast life. These issues had consisted of history, politics, education, justice, ideology, science, technic, military, national defence, language, humour, novel, cultural developments, detective news and breaking news etc. Particularly, every internal issues which had newsworthiness, had been followed with interest and delivered to the readers. In the newspaper, Kurdish question and Kurdish revolts, which had sprouted many years ago and is still making trouble nowadays, had been discussed in different aspects. Dersim question, which is keeping up to date nowadays, had been discussed in the newspaper also. The insecurities and anarchic acitivities in Dersim had been followed day by day. Üç Gazete had made interesting observations about both two questions and offered solutions. Üç Gazete had followed the developments all around the world closely and reported to readers these developments which were collected by their own means or foreign newspapers or agencies. These issues had consisted of international diplomatic issues and epidemics. Besides, the most important external issue, which had been followed by Üç Gazete, was the conflict in Iran between constitution fans and Şah Muhammed Ali who was trying the protect of his own monarchy in Iran