Eleştirel açıdan Said Nursi’nin kelami görüşleri

ÖZET"Eleştirel Açıdan Said Nursî'nin Kelâmî Görüşleri" adlı bu çalışmada yöntem olarak önce Said Nursî'nin kelâmî görüşleri bizzat kendi eserlerinden tespit edilmiş, daha sonra Kur'ân, sünnet ve konuyla ilgili klasik ve modern literatür göz önünde bulundurularak bu görüşlerin kelâm ilmi açısından tenkit ve değerlendirilmesi yapılmıştır.Bir giriş ile beş bölümden oluşan tezde Said Nursî'nin hayatı, eserleri ve ilmî şahsiyeti yanında onun varlık ve bilgi, ulûhiyet, nübüvvet, âhiret, iman ve küfür konularıyla ilgili görüşleri incelenmiştir.Klâsik kelâm konularının hemen hemen tamamını işlediği Nur Risâleleri'ni yazarken müellifin sistematik bir metod takip etmediği, görüşlerini, bu eserlerin muhtelif yerlerine serpiştirerek serdettiği tespit edilmiştir. Daha çok geniş halk kitlelerine hitap eden bu eserlerde, konuları çeşitli hikâye ve örneklerle detaylandıran müellif, felsefî anlatımdan ziyade îmân ve tasdik yönü ağır basan iknâî bir yol takip etmiş, tenkit ettiği düşüncelere sadece atıfta bulunmakla yetinerek ayrıntıya girmemiş, ele aldığı konularla ilgili farklı görüşlere genellikle yer vermemiştir. Bir konuyu işlerken Osmanlıcanın kelime zenginliğinden faydalanmış, insan zihninde çeşitli çağrışımlar yapan ve farklı anlamalara imkân veren mecazlı bir anlatım şeklini tercih etmiştir. Bunu dikkate almayarak sadece işlenen fikirlerin özüne bakılması halinde müellifin Nur Risâleleri'nde ele aldığı kelâm problemlerine klâsik Ehl-i sünnet ulemâsından farklı yeni bir yaklaşım getirmediği, sadece onları yukarıda işaret edilen uslûp çerçevesinde tekrarladığı görülmektedir.Said Nursî varlık ile Allah'ın isimleri konusunu işlerken kelam ilmi yanında tasavvuf kültüründen de etkilenmiş, din ile modern bilim arasını telife çalışmış, Kur'ân'ın i'câzı konusunda hiç bir dinî dayanağı bulunmayan hurufîliğe yer vermiş ve kıyâmet alâmetleriyle ilgili hadislerin tevilinde ise zaman zaman bâtınî yönteme yaklaşmıştır. A CRITICAL APPROACH TO SAİT NURSÎ'S THEOLOGICAL VİEWSSUMMARYIn this study, which is called "A Critical Approach to Said Nursi's Theological Views", the following method was adopted. First of all Said Nursi's theological views were established from his own works; then taking Qur'an, Hadith, classical and modern theological literature into consideration, these views were critically reviewed and assessed from the theological point of view.In this study, which consists of one introduction and five chapters, in addition to Said Nursi's life, works, and scientific method, his views on Being, Knowledge, Divinity, Prophethood, Next world, Faith and Denial were also investigated.It was also established that in writing his Nur Treatises in which he dealt with nearly all theological issues, the author did not follow a systematic method; instead he scattered his theological views in various parts of these works. In these works which were meant genarally for the common people, the author presented his views by using allegories, and relied on confirmation and conviction methods rather than philosophical method. While he was criticising the opponents' views he did not give details, but contended to hint their opinions. Generally in tackling the issues, he tried to avoid giving the diverse opinions. He took advantage of the richness of Ottoman Language, and preferred to explain his ideas in metaphorical way which enables the reader to reach different conclusions. If this fact is not taken into consideration and looked only to the nature of the ideas, it can be said that the author's approach to theological problems which he dealt with in Nur Treatises, are not different from those traditional orthodox scholars. In other words he seems to have repeated them in the manner mentioned above.While he was dealing with the existence and names of God, beside Theology, he also seems to be influenced by the culture of Mysticism. He tried to reconcile the religion and modern science; and concerning with the wondrous nature of Qur'an, he acknowledged the Hurufiyye which has no basis in Islam; he occasionally tended to apply Esoteric methods in the interpretation of apocalyptic Hadiths