Kuzey Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’na hidrolojik değişkenlerle çözünmüş oksijen, azotlu bileşikler ve klorofil-a’nın mevsimsel değişimi ve kirleticilerle ilişkiler

ÖZETKUZEY MARMARA DENİZİ VE İSTANBUL BOĞAZI’NDA HİDROLOJİK DEĞİŞKENLERLE ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN, AZOTLU BİLEŞİKLER VE KLOROFİL-a’NIN MEVSİMSEL DEĞİŞİMİ VE KİRLETİCİLERLE İLİŞKİLERBu çalışmanın amacı; Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’nda önceden tespit edilmiş istasyon noktalarından deniz suyu numuneleri alarak, çözünmüş oksijen, azotlu bileşikler ve klorofil-a’nın yaz ve kış dönemleri içerisindeki mevsimsel değişimini tespit etmek, kirleticilerle ilişkisini kurmaktır. Bu çalışmanın gerçekleştirmesi için Levent Artüz koordinatörlüğünde yürütülen MAREM (Marmara Denizi’nin Değişen Oşinografik Şartlarının İzlenmesi) Projesine dahil olunmuştur. Standartlaşmış derinliklerden su örneklemeleri yapılarak, bu su kesitlerinde yapılacak yerinde ölçümlere ek olarak amonyak azotu, nitrit azotu, nitrat azotu, çözünmüş oksijen ve klorofil-a analizleri yapılmıştır. Yaz döneminde (Ağustos) Marmara Denizi ve Boğaz’dan 24 ayrı istasyon, kış döneminde (Şubat) ise 18 ayrı istasyondan çeşitli derinliklerden alınan su örnekleri üzerinde çalışılmıştır. Marmara Denizinde çözünmüş oksijen içeriğinin derinliklere bağlı olarak yaz döneminde 0,04 mg/L - 7,18 mg/L; kış döneminde 3,10 mg/L – 9,10 mg/L değerleri arasında değiştiği gözlenmiştir. Çözünmüş oksijenin içeriği yüzey sularında en yüksektir. Oksijence fakir sular (<5 mg O/L) yazın 10-25 m den daha derinlerde gözlenmektedir. Marmara Denizi yaz döneminde derinliklere bağlı olarak ölçülen amonyak değerlerinin 8 - 93 µg N/L; nitrat değerlerinin 17 - 257 µg N/L; nitrit değerlerinin ise 0 – 3 µg N/L arasında değiştiği tespit edilmiştir. Kış döneminde ölçülen amonyak değerleri 3 - 83 µg N/L; nitrat değerleri 42 - 647 µg N/L arasında, nitrit değerleri ise 0 – 5 µg N/L arasında gözlenmiştir. Bu çalışmada yaz dönemi klorofil-a değerleri 1,3 – 41,4 µg/L µg/L arasında dağılım göstermiştir. Kış dönemi çalışmalarında gözlenen klorofil-a değerleri 0,3 – 4,2 µg/L arasında değişmektedir. Azotlu bileşiklerin değerleri önceki yıllara göre daha yüksek bulunmuştur. Bunun nedeni azot içeriğini arttıran yüksek evsel atıksu üretimi, endüstriyel atıksular ve bu suların arıtımındaki verimsizlik olarak görülmektedir. ABSTRACTSEASONAL CHANGES OF DISSOLVED OXYGEN, NITROGEN COMPOUNDS AND KLOROFIL-A CONTENTS OF THE NORTHERN MARMARA AND ISTANBUL BOSPHORUS SEAWATERS ALONG WITH THE HYDROLOGICAL PARAMETERS AND CORRELATIONS WITH POLLUTANTS The aim of this study was to continue the monitoring programme run via the MAREM Project (Marmara Enivronmental Monitoring Project) coordinated by Dr. Levent ARTÜZ in which the water samples taken from certain stations of northern part of the Marmara Sea including İstanbul Bosphorus have been analyzed to determine the possible seasonal changes of hydrological parameters, dissolved oxygen, nitrogen containing species and chlorofil-a content of the sea water in summer and winter months. The monitoring program has been carried out in the marine environment for the water samples taken from several depths of 24 stations during the summer (August 2009), taken from 18 stations during the winter (February 2010).In the Marmara seawater, dissolved oxygen concentrations in summer were found between 0,04 - 7,18 mg O/L which change depending on water depths. While in winter those were found between 3,10 mg/L – 9,10 mg O/L The maximum values of dissolved oxygen were observed in surface waters. The oxygen poor Marmara waters (