Selanik’te iktisadi hayatın izlenmesinde bir rehber olarak şark ticaret yıllıkları

Bu çalışmada, dünya tarihi ile birlikte Osmanlı tarihi için de siyasi ve ekonomik bakımdan önemli bir kırılma noktası olan XIX. yüzyılda, imparatorluğun başlıca ticaret merkezlerinden biri olan Selanik’teki iktisadi durumun incelenmesi amaçlanmıştır. Selanik Via Egnatia güzergâhının önemli bir limanı olarak Balkan ve Osmanlı ticaretinde hemen her dönemde etkili olmuştur. Ulaşım, haberleşme ve bankacılık gibi ticari altyapı hizmetleri tamamlanan şehir XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren parlak bir ticari atılım göstermiştir. Bu canlanmayı Selanik hanlarında, sokak ve çarşılarında karşımıza çıkan esnaf, zanaatkâr ve tüccarlar üzerinden görmemizi sağlayan önemli bir kaynak Şark Ticaret Yıllıkları’dır. XIX. yüzyılda İstanbul’da basılmaya başlanan yıllıklar Osmanlı şehirlerinin yıllar içindeki iktisadi yapısını takip etmemize yardımcı olacak veriler sunmaktadır. Selanik’in yıllıklarda yer almaya başladığı 1881 yılından, şehrin Osmanlı yönetiminden çıktığı 1912 yılına kadar olan veriler bir dizi haline getirildiğinde, yerel sermayedarlar tarafından hayata geçirilen girişimlerin ve Avrupa’dan gelerek şehirde yatırım yapan müteşebbislerin Selanik ekonomisini ne şekilde yönlendirdiği görülebilmektedir. Şehirde geleneksel esnaf ve zanaatkâr faaliyetleri, iç ve dış ticarete aracılık eden meslekler, imalat sektöründeki değişim sadece nitelik ve nicelik olarak değil, ticari beklentilere ve kişisel beğenilere uygun olarak yeni ortaya çıkan veya Batılı malların rekabetine yenik düşerek artık cazibesini kaybeden meslekler suretiyle de kendini göstermektedir. Çalışmada Sanayi Devrimi’nin ilk nüvesi olan ve bu değişimin en iyi izlenebileceğini düşündüğümüz moda, giyim, tekstil, aksesuar, kişisel bakım ve yeni hayat tarzıyla alakalı iktisadi faaliyetler değerlendirme kapsamına alınmıştır.--------------------The purpose of this study was to examine the economical conditions of the city of Thessaloniki, which was one of the centres of trade of Ottoman Empire in the breaking point of 19th century in terms of politics and economics for not only the history of Ottomans and world. As an important port en route of Via Egnatia, Thessaloniki had always been influential in trades between Balkans and Ottomans. In the beginning of the second half of 19th century, the city has shown a promising development in trade after the transportation, communication, and banking infrastructure had been completed. One of the significant resources that show us this development through the lens of artisans and merchants living in little Ottoman towns, streets, and bazaars was Annuaire Oriental du Commerce. Published in 19th century in İstanbul, the annuals provide us with the input and data that help follow economical structure of Ottoman cities across years. When the data found in the annuals from the time Thessaloniki has first appeared in the annuals in 1881 to the time Thessaloniki not governed by Ottomans in 1912, one can realize that how initiatives attempted by local investors and investments made by entrepreneurs from Europe had shaped the economical conditions of Thessaloniki. In the city, traditional activities by craftsmen and artisans, occupations mediated by domestic and foreign trades, as well as the changes in the manufacturing sector had manifested itself not only in terms of quality and quantity but also through occupations that emerged appropriate to commercial expectations and personal tastes or that lost charm upon being succumbed by competitions of goods from Europe. In this study, economical activities related to fashion, clothing, textile, accessories, personal care, and new life styles, which are first products of Industrial Revolution and are considered as the best areas to follow, are included