Matematik öğretmenleri öğrenme ve öğretme sürecine teknoloji entegrasyonunun sosyokültürel perspektifle incelenmesi: bölge teorisi yaklaşımı

ÖZETBu çalışmanın amacı, matematik öğretmenlerinin öğrenme ve öğretme sürecine teknolojiyi entegre ederken yakınsal gelişim bölgelerini (YGB), serbest hareket bölgelerini (SHB) ve teşvik edilen eylemler bölgelerini (TEB) birbirleriyle nasıl ilişkilendirdikleri, SHB/TEB bileşimini nasıl organize ettikleri ve teknoloji ile ilgili verilen yeni bir unsur doğrultusunda öğretmenlerin bu bölgeleri nasıl ilişkilendirdikleri ve organize ettikleri hususunda nasıl bir değişiklik olduğunu ve teknoloji kullanımıyla ilgili yeni öğrenmelerin gerçekleşip gerçekleşmediğini sosyokültürel bakış açısıyla incelenmektir.Çalışmanın amacına uygun olarak nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma deseni çeşitlerinden, araştırmacıya verileri derinlemesine inceleme imkânı veren durum çalışması uygulanmasına karar verilmiştir. Çalışmanın amacına uygun verileri elde etmek için amaçlı örneklem çeşitlerinden olan “kolay ulaşılabilir durum örneklemesi” kullanılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 ve 2015-2016 eğitim öğretim yıllarında İstanbul’da bir Anadolu lisesinde görev yapan dört matematik öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışmanın başında öğretmenlerin matematiksel inançlarını ve teknoloji ile ilgili görüşlerini belirlemek amacıyla Frid (2000) tarafından geliştirilen ve Goos ve Bennison (2002) tarafından sosyokültürel araştırmalarda kullanılan “Matematiksel İnançlar Anketi” Anadolu Lisesi’nde bulunan sekiz matematik öğretmenine uygulanmıştır. Bu anket sonuçları analiz edilerek çalışmanın amacına uygun olarak dört matematik öğretmeni seçilerek, dört kişilik bir çalışma grubu oluşturulmuştur. Veri çeşitliliğini sağlamak için; veri toplama araçları olarak anket, ders gözlemleri ve yarı yapılandırılmış mülakat kullanılmıştır. Veri toplama süreci on aylık bir süreci kapsamıştır. Bu süreç içerisinde iki anket uygulanmış, on bir saat ders gözlemi ve on iki adet mülakat yapılmıştır.Elde edilen veriler Goos’un (2012) “Bölge Teorisi” çerçevesinde analiz edilmiştir. Okul şartlarında öğretmenlerin teknoloji kullanımına izin veren unsurlar “serbest hareket bölgesi”; öğretmenlerin teknolojik pedagojik alan bilgisi ve teknoloji yeterlikleri “yakınsal gelişim bölgesi”; zümre başkanı, araştırmacı ya da diğer meslektaşları gibi teknoloji kullanımını destekleyen unsurlar “teşvik edilen eylemler bölgesi” çerçevesinde tartışılmıştır.Çalışmanın sonunda matematik öğretmenlerinin öğrenme ve öğretme sürecine teknolojiyi entegre ederken YGB, SHB ve TEB’i nasıl düzenledikleri ve bunları birbirleriyle nasıl ilişkilendirdikleri, SHB/TEB bileşimini nasıl organize ettikleri ve teknoloji ile ilgili yeni öğrenmeleri doğrultusunda bu bölgeleri nasıl organize ettiklerine dair bulgular elde edilmiştir. Sosyokültürel yaklaşımda yeni öğrenmeler ve mesleki gelişimler belli bir süreci gerektirmektedir. Bu bağlamda matematik öğretmenlerinin doğal süreçlerindeki değişimlerin ve gelişimlerinden elde edilen bulgular bu yaklaşıma göre sonuçlandırılmıştır. Bu bulgular sonucu çalışmaya katılan dört öğretmenden üçünün TEB’ine ulaşılarak teknoloji kullanımı ile ilgili yeni öğrenmeleri gerçekleşmiştir. Yeni öğrenmelerin gerçekleşmesi için öğretmenlerin TEB’ine ulaşması gerektiğinden bu sonuca varılmıştır. TEB’lerine teknoloji kullanımı ile ilgili yeni gelen unsur, öğrenme gerçekleştiğinden üç öğretmen için YGB ile uyumlu olarak SHB’de uygulanmıştır. Bu doğrultuda mesleki gelişimin bir unsuru olan SHB/TEB bileşiminde TEB, SHB içerisinde kalmıştır. Çalışma grubunda teknoloji kullanımı ile ilgili yeni öğrenmesini SHB’de uygulamayan öğretmen YGB’deki düşüncelerine göre teknoloji ile ilgili yeni öğrenmelere açık olduğunu belirtse de araştırmanın yapıldığı süreç içerisinde YGB’si TEB’ne hizmet etmediğinden yeni öğrenme gerçekleşmemiş ve TEB, SHB dışında kalmıştır.Anahtar Kelimeler: Matematik öğretmenleri, mesleki gelişim, sosyokültürel yaklaşım, bilgi ve iletişim teknolojileri, teknoloji-destekli matematik öğretimi, teknolojik pedagojik alan bilgisi, Bölge TeorisiABSTRACTThe aim of this study is to examine how mathematic teachers relate Zone of Proximal Development (ZPD), Zone of Free Movement (ZFM) and Zone of Promoted Action (ZPA) with each other, and how they organize ZFM/ZPA combination in line with technological pedagogical content knowledge during learning and teaching processes, and whether there is a change in how the teachers would relate and organize these zones after the in-service training, and whether new learning occur about technology use. A socio-cultural perspective is embraced to investigate this aim.Considering the purpose of the study, qualitative research design was used. In this study, the case study design that gives researchers the opportunity to study data in-depth was used among a variety of qualitative research designs. In order to obtain the appropriate data for the purpose of the study, “convenient sampling method” which is one of the purposive sampling methods was used. Four teachers working at an Anatolian High School in İstanbul during the academic years of 2014-2015 and 2015-2016 constituted the study group of this research.At the beginning of this study, “Mathematical Beliefs Questionnaire” developed by Frid (2000) was used in order to determine mathematical beliefs and technology-related views of teachers. The questionnaire that was used in socio-cultural research by Goos and Bennison (2002) was applied to eight mathematics teachers at an Anatolian High School. A study group of four teachers was chosen by analyzing the questionnaire results in line with the purpose of the study. To ensure the diversity of the data, questionnaire, lesson observations and semi-structured interview were used as data collection tools. Data collection process took a period of ten months. In this process two surveys has been applied, it conducted eleven hours lesson observation and twelve interviews.The collected data was analyzed using the framework of Goos’ (2012) “Zone Theory”. Elements that allow teachers to use technology under school conditions were discussed within the framework of “Zone of Free Movement”, while technological pedagogical content knowledge and technology knowledge were within “Zone of Proximal Development” and support from the head of mathematics, researcher or other colleagues for the use of technology were analyzed within “Zone of Promoted Action”.At the end of the study, findings were obtained about how mathematic teachers coordinated and correlated ZPD, ZFM and ZPA, and how they organized ZFM and ZPA according to their new learning about technology as they integrated technology into instruction. In sociocultural approach, new learning and professional development need a certain amount of time. In this context, findings that were obtained from mathematics teachers' changes and developments during their natural processes were concluded according to this approach. In view of these findings, new learning about the use of technology occurred by accessing the ZPAs of three out of four teachers who participated in the study. This result was concluded because it was needed to access the ZPAs of the teachers in order for the new learning to occur. The new component that comes with the use of technology was applied in ZFM in line with ZPD because the new learning occurred. Consequently, ZPA which is a component in ZPD and ZFM composition stayed in ZFM. The teacher, who did not apply his new learning about the use of technology in ZFM, pointed out that he was open to new learning about technology according to his thoughts in ZPD. However, no new learning occurred during the study due to the fact that his/her ZPD did not served ZPA, thus ZPA stayed out of ZFM.Keywords: Mathematics teachers, professional development, socio-cultural approach, information and communication technologies, technology-enhanced mathematics teaching, technological pedagogical knowledge, Zone Theory